COMPARTILHE NAS SUAS REDES

Konstantinos Kaváfis - poeta grego

Konstantinos Kavafis
Konstantinos Kaváfis (Κωνσταντίνος Πέτρου Καβάφης), nasceu em Alexandria (Egipto)  em 1863. O seu primeiro verso foi escrito em inglês (assinando 'Constantine Cavafy'), e o seu subsequente trabalho poético demonstra uma familiaridade substancial com a tradição poética inglesa, em particular as obras de Shakespeare, Browning e Oscar Wilde.
Os anos que se seguiram, de regresso a Alexandria, representaram tempos de pobreza e desconforto, mas revelaram-se igualmente significativos no desenvolvimento da sensibilidade de Kavafis. Este escreveu os seus primeiros poemas - em inglês, francês e grego - durante este tempo, em que aparentemente também teve as primeiras relações homossexuais.
Tendo trabalhado durante 30 anos na Bolsa de Valores Egípcia, Kavafis permaneceu em Alexandria até à sua morte, que ocorreu em 1933, por motivo de cancro da laringe. Sabe-se que recebeu a sagrada comunhão da Igreja Ortodoxa pouco antes de morrer e que o seu último gesto foi desenhar um círculo numa folha branca e depois colocar um ponto no meio do círculo.
Pelos contornos da sua história fragmentária, poder-se-ia dizer que a vida mais rica de Kavafis seria a vida interior sustentada pelas suas relações pessoais e pela sua criatividade artística.
Embora Kavafis tenha conhecido inúmeros homens das letras durante as suas viagens a Atenas, não recebeu o total apreço dos letrados atenienses senão quando da publicação da sua coletânea de poemas em 1935. Parece provável que a sua importância tenha permanecido relativamente irreconhecida antes da sua morte precisamente pelas mesmas razões que hoje o estabelecem como um dos mais originais e influentes poetas gregos do século XX: o seu irredutível desapreço, na idade adulta, pela retórica que então prevalecia entre os poetas da Grécia continental; a sua quase prosaica frugalidade no uso de figuras de estilo e metáforas; a sua constante evocação de ritmos falados e coloquialismos; a sua franca e avant-garde abordagem dos temas homossexuais; a sua re-introdução dos modos epigramático e dramático que haviam permanecido largamente abandonados desde os tempos helenísticos; o seu frequentemente esotérico mas brilhantemente vivo sentido de história; a sua dedicação ao Helenismo, aliada a um estatuo cinismo relativamente à política; o seu perfeccionismo estético; a sua criação de um mundo ricamente mítico durante a sua idade adulta. Estes tributos, possivelmente pouco valorizados na sua época, hoje estão indubitavelmente entre os que lhe garantirão um lugar duradouro na tradição literária do mundo ocidental.

:: Fonte:  Lugar das palavras (acessado em 8.2.2016).


Konstantinos Kavafis
OBRA DO POETA GREGO KONSTANTINOS KAVPAFIS NO BRASIL E PORTUGAL
Poesia

:: Constantino Cavafy: 90 e mais quatro poemas. [tradução, prefácio, comentários e notas do poeta Jorge de Sena]. Porto: Editorial Inova, 1969.
:: Poemas. Konstantinos Kaváfis. [tradução e seleção  José Paulo Paes]. edição bilíngue. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 1982. 
:: Poemas. Konstantinos Kaváfis. [seleção, estudo crítico, notas e tradução José Paulo Paes]. Coleção Sabor Literário. Rio de Janeiro: José Olympio, 2006. 
:: Poemas de K. Kaváfis. [tradução Isis Borges Borges da Fonseca]. edição bilíngue. São Paulo:  São Paulo: Odysseus Editora, 2006; reed. 2015.
:: Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas. [seleção e tradução Trajano Vieira]. edição bilíngue. 1ª ed., São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.
:: Konstantinos Kaváfis: poemas. [organização Trajano Vieira; tradução Haroldo de Campos]. 1ª ed., São Paulo: Editora Cosac Naify, 2012.


Antologia (participação)
:: Poesia moderna da Grécia. [seleção, tradução direta do grego, prefácio, textos críticos e notas de José Paulo Paes]. edição bilíngue. Rio de Janeiro: Editora Guanabara, 1986.



Konstantinos Kavafis

POEMAS (BILÍNGUE) ESCOLHIDOS DE KONSTANTINOS KAVPAFIS
SÚPLICA
O mar reteve nos baixos um nauta.
Sua mãe sem o saber a vela alta

acende junto à Virgem. Seu retorno
requer, lhe pede um tempo sem transtorno.

O vento a obceca, nele se demora,
mas no momento em que suplica e ora,

o ícone, sério e solitário a escuta,
sabendo sem sentido sua labuta.

[1898]


ΔΈΗΣΙΣ
Η θάλασσα στα βάθη της πήρ' έναν ναύτη. –
Η μάνα του, ανήξερη, πιαίνει κι ανάφτει

στην Παναγία μπροστά ένα υψηλό κερί
για να επιστρέψει γρήγορα και νάν' καλοί καιροί –

και όλο προς τον άνεμο στήνει τ' αυτί.
Αλλά ενώ προσεύχεται και δέεται αυτή,

η εικών ακούει, σοβαρή και λυπημένη,
ξεύροντας πως δεν θάλθει πια ο υιός που περιμένει.

[1898]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§
 

O PRIMEIRO DEGRAU
Lamúrias de Êumenes, um neopoeta,
a Teócrito: ”escrevo há dois anos
e o resultado é pífio: um solitário
idílio. Ai de mim! Eu fiquei nisso!
A escada da Poesia é alta, altíssima,
galgá-la – vejo – é sobredifícil.
Empaquei no degrau do início, e nunca
subirei outro. É um fel a minha sina!”
Teócrito lhe disse: logorréia
sem sentido! Não passa de um blasfemo!
O primeiro degrau, se aí te encontras,
merece seu orgulho. Rejubila-te!
O posto a que chegaste tem valor,
teu feito glorifica. O degrau
das primícias, incluindo ele, dista
do que o mais das gentes pisa. Só
se posiciona ali quem por seu mérito
reside na urbe das idéias. Raro
é concederem a cidadania
nessa cidade. Seus Legisladores,
dos cimos da ágora, detectam fácil
o autor do embuste. Aventureiro algum
os enganou, nem haverá que engane.
O primeiro degrau, se aí te encontras,
merece teu orgulho. Rejubila-te!”

[1899]


ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΚΑΛΙ
Εις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν
μιά μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης•
«Τώρα δυό χρόνια πέρασαν που γράφω
κ' ένα ειδύλιο έκαμα μονάχα.
Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι.
Αλλοίμονον, είν' υψηλή το βλέπω,
πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα•
και απ' το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι
ποτέ δεν θ' αναιβώ ο δυστυχισμένος».
Ειπ' ο Θεόκριτος• «Αυτά τα λόγια
ανάρμοστα και βλασφημίες είναι.
Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει
νάσαι υπερήφανος κ' ευτυχισμένος.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι•
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.
Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο
πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει.
Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο
πρέπει με το δικαίωμά σου νάσαι
πολίτης εις των ιδεών την πόλι.
Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι
και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν.
Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας
που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης.
Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι•
τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα».

[1899]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

AS JANELAS
No escuro do habitáculo eu passo
a depressão dos dias e meus passos
buscam janelas. Quando abrir-se uma
delas, peço ao fulgor que me consuma.
Mas a janela não há, ou não consigo
vê-la. Que fique ausente, a sós, consigo!
Talvez a luz tão-só renove a dor.
Quem sabe a nova que ela irá me impor?

[1903]


ΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ
Σ' αυτές τες σκοτεινές κάμαρες, που περνώ
μέρες βαρυές, επάνω κάτω τριγυρνώ
για νάβρω τα παράθυρα. - Οταν ανοίξει
ένα παράθυρο θάναι παρηγορία. -
Μα τα παράθυρα δεν βρίσκονται, ή δεν μπορώ
να τάβρω. Και καλλίτερα ίσως να μην τα βρω.
Ίσως το φως θάναι μια νέα τυραννία.
Ποιός ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει.

[1903]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§
Konstantinos Kavafis

DESLEALDADE
No casamento de Peleu e Tétis,
Apolo ergueu-se no festim sublime
para felicitar os neoconsortes
pelo filho que a união traria:
"Não haverá doença que o afete,
sua vida será longa." À previsão,
Tétis sorriu. Sabia que as palavras
de Apolo se cumpriam, eram proféticas,
davam aval à sina de seu filho.
E Aquiles vicejava na Tessália,
que sua beleza tanto enobrecia;
não olvidava Tétis o que ouvira.
Mas, um dia, gerontes noticiam
que o pés-velozes falecera em Tróia.
E Tétis rasga a indumentária púrpura,
a desvestia brusca; anéis, pulseiras
arroja ao chão. Rememorava, imersa
em pranto, a previsão de outrora. “O que
pretende Apolo, o sábio?”– a si indaga.
“O poeta onde andava, que em festins
embasbacava com a fala? O áugure
onde ia, quando morre um ser tão jovem?”
E os gerontes disseram que o Flecheiro
ele próprio descera em Tróia e sócio
dos troianos. aniquilara Aquiles.

[1904]


ΑΠΙΣΤΊΑ
Σαν πάντρευαν την Θέτιδα με τον Πηλέα
σηκώθηκε ο Απόλλων στο λαμπρό τραπέζι
του γάμου, και μακάρισε τους νεονύμφους
για τον βλαστό που θάβγαινε απ' την ένωσί των.
Είπε• Ποτέ αυτόν αρρώστια δεν θαγγίξει
και θάχει μακρυνή ζωή. -Αυτά σαν είπε, η Θέτις
χάρηκε πολύ, γιατί τα λόγια
του Απόλλωνος που γνώριζε από προφητείες
την φάνηκαν εγγύησις για το παιδί της.
Κι όταν μεγάλωνεν ο Αχιλλεύς, και ήταν
της Θεσσαλίας έπαινος η εμορφιά του,
η Θέτις του θεού τα λόγια ενθυμούνταν.
Αλλά μια μέρα ήλθαν γέροι με ειδήσεις,
κ' είπαν τον σκοτωμό του Αχιλλέως στην Τροία.
Κ' η Θέτις ξέσχιζε τα πορφυρά της ρούχα,
κ' έβγαζεν από πάνω της και ξεπετούσε
στο χώμα τα βραχιόλια και τα δαχτυλίδια.
Και μες στον οδυρμό της τα παληά θυμήθη•
και ρώτησε τι έκαμνε ο σοφός Απόλλων,
που γύριζεν ο ποιητής που στα τραπέζια
έξοχα ομιλεί, που γύριζε ο προφήτης
όταν τον υιό της σκότωναν στα πρώτα νειάτα.
Κ' οι γέροι την απήντησαν πως ο Απόλλων
αυτός ο ίδιος εκατέβηκε στην Τροία,
και με τους Τρώας σκότωσε τον Αχιλλέα.

[1904]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

DESEJOS
Feito os corpos que morrem juvenis e belos,
chorados à clausura de um mausoléu magno,
com pétalas à testa, com jasmim nos pés,
assim transcorrem os desejos que abortam,
alheios à volúpia de uma noite única,
ao rútilo clarão do seu amanhecer.

[1904]


ΕΠΙΘΥΜΊΕΣ
Σαν σώματα ωραία νεκρών που δεν εγέρασαν
και τάκλεισαν, με δάκρυα, σε μαυσωλείο λαμπρό,
με ρόδα στο κεφάλι και στα πόδια γιασεμιά –
έτσ' οι επιθυμίες μοιάζουν που επέρασαν
χωρίς να εκπληρωθούν• χωρίς ν' αξιωθεί καμιά
της ηδονής μια νύχτα, ή ένα πρωί της φεγγερό.

[1904]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

DEMÉTRIO, BASILEU
Frente ao desprestigio macedônio,
preterido em favor de Pirro,
Demétrio, o basileu (era magna
sua ânima), evita o comportamento
(assim o dizem) basileu. Tão logo
desveste o paramento ouro,
refuga a púrpura dos calçados,
escapole na roupagem depauperada,
agílimo, feito ator que, no desfechar
da cena, substitui a vestimenta e some.

[1906]


Ο ΒΑΣΙΛΕΎΣ ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ
Σαν τον παραίτησαν οι Μακεδόνες
κι απέδειξαν πως προτιμούν τον Πύρρο
ο βασιλεύς Δημήτριος (μεγάλην
είχε ψυχή) καθόλου – έτσι είπαν –
δεν φέρθηκε σαν βασιλεύς. Επήγε
κ' έβγαλε τα χρυσά φορέματά του,
και τα ποδήματά του πέταξε
τα ολοπόρφυρα. Με ρούχ' απλά
ντύθηκε γρήγορα και ξέφυγε.
Κάμνοντας όμοια σαν ηθοποιός
που όταν η παράστασις τελειώσει,
αλλάζει φορεσιά κι απέρχεται.

[1906]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

TEDIÁRIO
O enfado jornalário emula o enfado
jornalário. A idiotia reincide
no episódico, idiotia rediviva –
a minudência especular do vai e vem.

A mesmice mensal do mês.
Presumir o porvir não requer talento:
o torpor engravida a véspera.
E, vazio de amanhã, amanhece.

[1908]

ΜΟΝΟΤΟΝΊΑ
Την μιά μονότονην ημέραν άλλη
μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί. Θα γίνουν
τα ίδια πράγματα, θα ξαναγίνουν πάλι –
οι όμοιες στιγμές μας βρίσκουνε και μας αφίνουν.

Μήνας περνά και φέρνει άλλον μήνα.
Αυτά που έρχονται κανείς εύκολα τα εικάζει•
είναι τα χθεσινά τα βαρετά εκείνα.
Και καταντά το αύριο πια σαν αύριο να μη μοιάζει.

[1908]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

O FUNERAL DE SARPÉDON
Duro baque acomete Zeus. Pátroclo
matou Sarpédon. Sobre o cadáver,
os aqueus e o  Menecíade se imiscuem:
querem usurpá-lo, humilhá-lo.

Mas a discordância de Zeus é total.
Às  honrarias do post-mortem
(já que Nomos se impôs,
quando permitiu-lhe o passamento),
pelo menos a elas,  o filho faria jus.
Com instruções sobre como proceder
com o corpo, expede Apolo planície abaixo.

O cadáver do herói, Apolo soergue e banha
no arroio potável; pesaroso, circunspecto.
Despoja-o do pó e do sangue;
obstrui as chagas hórridas, obnubila
todo e qualquer vestígio; derrama o arômata
ambrosíaco; a indumentária dos olímpicos,
rútila, é sua vestimenta.
Despigmenta a epiderme, nívea. A pérola do pente
percorre a  cabeleira nigérrima.
Reapruma os membros esbeltos, delonga-os.

Ei-lo que aparenta um auriga, basileu novato,
na casa dos vinte e cinco, vinte e seis anos,
distenso após a prevalência,
com seu coche áureo e corcéis agílimos,
na competição do ano.

A Hipnos e Tânatos conclama,
à dupla irmã,
tão logo finaliza sua parte.
É sua incumbência o translado para a Lícia,
solo fértil.

E o solo fértil da Lícia,
a dupla adelfa cruza,
Hipnos e Tânatos, e, tão logo se deparam
com os pórticos do solar basileu,
restituem o corpo insigne;
ato contínuo, retomam seus afazeres.

No lar, no instante da recepção,
formam-se procissões, honram-no, choram-no.
Crateras sacras, inúmeras delas, delibam,
o triste sepulcro se dá, com tudo o que é de direito;
os que encabeçam a artesania na pólis,
os mais talhados lapidadores de pedras
assumem, a seguir,
a edificação do memorial e da estela.

[1908]

Η ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΑΡΠΗΔΟΝΟΣ

Βαρυάν οδύνη έχει ο Ζεύς. Τον Σαρπηδόνα
εσκότωσεν ο Πάτροκλος• και τώρα ορμούν
ο Μενοιτιάδης κ' οι Αχαιοί το σώμα
ν' αρπάξουνε και να το εξευτελίσουν.

Αλλά ο Ζεύς διόλου δεν στέργει αυτά.
Το αγαπημένο του παιδί - που το άφισε
και χάθηκεν• ο Νόμος ήταν έτσι -
τουλάχιστον θα το τιμήσει πεθαμένο.
Και στέλνει, ιδού, τον Φοίβο κάτω στην πεδιάδα
ερμηνευμένο πώς το σώμα να νοιασθεί.

Του ήρωος τον νεκρό μ' ευλάβεια και με λύπη
σηκώνει ο Φοίβος και τον πάει στον ποταμό.
Τον πλένει από τες σκόνες κι απ' τα αίματα•
κλείει τες φοβερές πληγές, μη αφίνοντας
κανένα ίχνος να φανεί• της αμβροσίας
τ' αρώματα χύνει επάνω του• και με λαμπρά
Ολύμπια φορέματα τον ντύνει.
Το δέρμα του ασπρίζει• και με μαργαριταρένιο
χτένι κτενίζει τα κατάμαυρα μαλλιά.
Τα ωραία μέλη σχηματίζει και πλαγιάζει.

Τώρα σαν νέος μοιάζει βασιλεύς αρματηλάτης -
στα εικοσιπέντε χρόνια του, στα εικοσιέξη -
αναπαυόμενος μετά που εκέρδισε,
μ' άρμα ολόχρυσο και ταχυτάτους ίππους,
σε ξακουστόν αγώνα το βραβείον.

Έτσι σαν που τελείωσεν ο Φοίβος
την εντολή του, κάλεσε τους δυο αδελφούς
τον Ύπνο και τον Θάνατο, προστάζοντάς τους
να παν το σώμα στην Λυκία, τον πλούσιο τόπο.

Και κατά εκεί τον πλούσιο τόπο, την Λυκία
τούτοι οδοιπόρησαν οι δυό αδελφοί
Ύπνος και Θάνατος, κι όταν πια έφθασαν
στην πόρτα του βασιλικού σπιτιού
παρέδοσαν το δοξασμένο σώμα,
και γύρισαν στες άλλες τους φροντίδες και δουλειές.

Κι ως τόλαβαν αυτού, στο σπίτι, αρχίνησε
με συνοδείες, και τιμές και θρήνους,
και μ' άφθονες σπονδές από ιερούς κρατήρας,
και μ' όλα τα πρεπά η θλιβερή ταφή•
κ' έπειτα έμπειροι απ' την πολιτείαν εργάται,
και φημισμένοι δουλευταί της πέτρας
ήλθανε κ' έκαμαν το μνήμα και την στήλη.                         

[1908]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

ESTE É AQUELE
Prolífico na escrita, um estrangeiro
de Edessa em Antióquia. O derradeiro
canto lúgubre, ei-lo, à mesa. Fez

oitenta e três poemas. A escritura
agora o cansa. Versejou em ex-
cesso, frasear em grego foi um peso;
na atualidade, um nada o tritura.

Mais eis que um pensamento, outra vez,
o alenta. É o “Este é Aquele”, que primeiro
Luciano ouviu em sonho e o deixa inteiro.

[1909]


ΟΥΤΟΣ ΕΚΕΙΝΟΣ
Άγνωστος - ξένος μες στην Αντιόχεια - Εδεσσηνός
γράφει πολλά. Και τέλος πάντων, να, ο λίνος
ο τελευταίος έγινε. Με αυτόν ογδόντα τρία

ποιήματα εν όλω. Πλην τον ποιητή
κούρασε τόσο γράψιμο, τόση στιχοποιϊα,
και τόση έντασις σ' ελληνική φρασιολογία,
και τώρα τον βαραίνει πια το κάθε τι.-

Μια σκέψις όμως παρευθύς από την αθυμία
τον βγάζει - το εξαίσιον Ούτος Εκείνος,
που άλλοτε στον ύπνο του άκουσε ο Λουκιανός.

[1909]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

A SATRAPIA
Má estrela! Talhado para feitos
de peso, obras de vulto, a inimizade
da sorte tens: invariavelmente
avessa a te animar, sonega o júbilo.
E os costumes? Quimera só, estorvo!
Desdém e minudência a ti ofendem.
E que jornada árdua, quando cedes
(cedeste ao dia, susceptivelmente...),
singrando em direção a Susa, atrás
de Artaxerxes, monarca tão benévolo
ao te franquear a corte, dadivoso
em satrapias e outras regalias.
Disseste um sim acídulo, que o sonho
acalentado era diverso. A ânima
carpe, reclama outro caminho: o aplauso  
dos sofistas, a aprovação massiva,
o Bravo! inestimável, conquistado;
a Ágora, o Teatro e as Guirlandas.
Depender de Artaxerxes para obtê-lo?
Não será a satrapia que vai dar-te.
E, sem isso, que vida irás levar?

[1910]


Η ΣΑΤΡΑΠΕΙΑ
Τι συμφορά, ενώ είσαι καμωμένος
για τα ωραία και μεγάλα έργα
η άδικη αυτή σου η τύχη πάντα
ενθάρρυνσι κ' επιτυχία να σε αρνείται•
να σ' εμποδίζουν ευτελείς συνήθειες,
και μικροπρέπειες, κι αδιαφορίες.
Και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις
(η μέρα που αφέθηκες κ' ενδίδεις),
και φεύγεις οδοιπόρος για τα Σούσα,
και πιαίνεις στον μονάρχην Αρταξέρξη
που ευνοϊκά σε βάζει στην αυλή του,
και σε προσφέρει σατραπείες, και τέτοια.
Και συ τα δέχεσαι με απελπισία
αυτά τα πράγματα που δεν τα θέλεις.
Άλλα ζητεί η ψυχή σου, γι' άλλα κλαίει•
τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών,
τα δύσκολα και τ' ανεκτίμητα Εύγε•
την Αγορά, το Θέατρο, και τους Στεφάνους.
Αυτά πού θα στα δώσει ο Αρταξέρξης,
αυτά πού θα τα βρείς στη σατραπεία•
και τι ζωή χωρίς αυτά θα κάμεις.

[1910]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

OS RISCOS
Mírtias profere (sírio, estudava
em Alexandria, sob o reinado,
entre gentio e cristão,
de Constante e Constâncio, ambos augustos):
“Teoria e estudo hão de dar-me vigor 
e não serei frouxo com meus apetites!
Meu corpo, entrego-o ao hedonismo,
à evasão onírica,
aos ímpetos carnais mais radicais,
à pulsão lasciva de meu sangue, sem
laivos de fobia, a meu talante— 
e a volição não falha, pois teoria e estudo
hão de ser meu lastro —,
quando me arisque, o hausto
reencontro-o, como outrora, ascético”.

[1911]



ΤΑ ΕΠΙΚΊΝΔΥΝΑ
Είπε ο Μυρτίας (Σύρος σπουδαστής
στην Αλεξάνδρεια• επί βασιλείας
αυγούστου Κώνσταντος και αυγούστου Κωνσταντίου•
εν μέρει εθνικός, κ' εν μέρει χριστιανίζων)•
«Δυναμωμένος με θεωρία και μελέτη,
εγώ τα πάθη μου δεν θα φοβούμαι σα δειλός.
Το σώμα μου στες ηδονές θα δώσω,
στες απολαύσεις τες ονειρεμένες,
στες τολμηρότερες ερωτικές επιθυμίες,
στες λάγνες του αίματός μου ορμές, χωρίς
κανέναν φόβο, γιατί όταν θέλω –
και θάχω θέλησι, δυναμωμένος
ως θάμαι με θεωρία και μελέτη –
στες κρίσιμες στιγμές θα ξαναβρίσκω
το πνεύμα μου, σαν πριν, ασκητικό.»

[1911]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

IDOS DE MARÇO
Teme, ó ânima, as magnitudes.
e as querências; incapaz
de submetê-las, sondagem e apuro
preserva em tua busca. Não prescindas do exame
e da vigília em teu avanço.

No ápice do teu destino, um César talvez,
quando te figures um ente de renome,
fica atento em tuas peregrinações,
mandatário conspícuo encabeçando o séquito,
se da massa irrompe um tipo como Artemidoro,
esbaforido, com um escrito:
“Não deixes para depois, lê agora;
cabeludos, são assuntos de tua alçada”,
não titubeies, detém-te!, não evites refugar
a massa, fléxil, que te aplaude
 (haverá tempo de sobra); o próprio Senado,
que te aguarde! Sem delongas, toma ciência
do que Artemidoro porta de tão árdego.

[1911]


ΜΆΡΤΙΑΙ ΕΙΔΟΊ

Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.
Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις
αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις
να τες ακολουθείς. Και όσο εμπροστά προβαίνεις,
τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.

Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια•
έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις,
τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω,
εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία,
αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο
κανένας Αρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα,
και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα,
είναι μεγάλα πράγματα που σ' ενδιαφέρουν»,
μη λείψεις να σταθείς• μη λείψεις ν' αναβάλεις
κάθε ομιλίαν ή δουλειά• μη λείψεις τους διαφόρους
που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις
(τους βλέπεις πιο αργά)• ας περιμένει ακόμη
κ' η Σύγκλητος αυτή, κ' ευθύς να τα γνωρίσεις
τα σοβαρά γραφόμενα του Αρτεμιδώρου.

[1911]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

ESCULTOR DE TIANA
Sabeis (imagino) que não sou novato.
Inúmeras pedras minhas mãos tateiam.
Em Tiana, onde nasci, reconhecem-me;
senadores me acumulam de encomendas
aqui, desejam estátuas de si mesmos.

                     Permito-me
apresentar algumas. Reparai em Réia:
altiva, plena em seu porte, pan-arcaica.
Mirai Pompeu, Mário,
Emílio Paulo, Cípion, o Africano.
Cópias fidedignas, no limite do possível.
Pátroclo ainda pretendo lapidá-lo.
Eis Césario, junto aos blocos  marmóreos,
jalnes!

Não é de hoje que persisto
em modelar um Poseidon. Meu fulcro
é o vínculo com os cavalos, como plasmá-los.
Necessito que somatizem o éter,
com patas sobrepairando a água,
e não na terra.

Reservo para o fim a que me toca fundo.
Nenhuma outra teve tanto de mim, do meu apuro:
numa jornada tépida de estio,
quando o espírito, no píncaro, idealiza,
com ele, onírico, divaguei: Hermes, o púbere.

[1911]


ΤΥΑΝΕΥΣ ΓΛΥΠΤΗΣ

Καθώς που θα το ακούσατε, δεν είμ' αρχάριος.
Κάμποση πέτρα από τα χέρια μου περνά.
Και στην πατρίδα μου, τα Τύανα, καλά
με ξέρουνε• κ' εδώ αγάλματα πολλά
με παραγγείλανε συγκλητικοί.

                                                 Και να σας δείξω
αμέσως μερικά. Παρατηρείστ' αυτήν την Ρέα•
σεβάσμια, γεμάτη καρτερία, παναρχαία.
Παρατηρείστε τον Πομπήϊον. Ο Μάριος,
ο Αιμίλιος Παύλος, ο Αφρικανός Σκιπίων.
Ομοιώματα, όσο που μπόρεσα, πιστά.
Ο Πάτροκλος (ολίγο θα τον ξαναγγίξω).
Πλησίον στου μαρμάρου του κιτρινωπού
εκείνα τα κομμάτια, είν' ο Καισαρίων.

Και τώρα καταγίνομαι από καιρό αρκετό
να κάμω έναν Ποσειδώνα. Μελετώ
κυρίως για τ' άλογά του, πώς να πλάσω αυτά.
Πρέπει ελαφρά έτσι να γίνουν που
τα σώματα, τα πόδια των να δείχνουν φανερά
που δεν πατούν την γη, μον' τρέχουν στα νερά.

Μα να το έργον μου το πιο αγαπητό
που δούλεψα συγκινημένα και το πιο προσκεκτικά•
αυτόν, μια μέρα του καλοκαιριού θερμή
που ο νους μου ανέβαινε στα ιδανικά,
αυτόν εδώ ονειρεύομουν τον νέον Ερμή.

[1911]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

A GLÓRIA DOS PTOLEMEUS
Sou o Lagida, rei. Ninguém conhece
(força e riqueza ajudem-me) como eu,
(bárbaro ou macedônio se entristece)
o que é prazer. É reles o Selêu-
cida com o que julga – rio! – o sexo.
O que procuras tens aqui complexo:
a pólis mestra, o cume ampliconvexo
pan-grego, a fala, a arte, em tudo há nexo.

[1911]


Η ΔΟΞΑ ΤΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑΙΩΝ
Είμαι ο Λαγίδης, βασιλεύς. Ο κάτοχος τελείως
(με την ισχύ μου και τον πλούτο μου) της ηδονής.
Ή Μακεδών, ή βάρβαρος δεν βρίσκεται κανείς
ίσος μου, ή να με πλησιάζει καν. Είναι γελοίος
ο Σελευκίδης με την αγοραία του τρυφή.
Αν όμως σεις άλλα ζητείτε, ιδού κι αυτά σαφή.
Η πόλις η διδάσκαλος, η πανελλήνια κορυφή,
εις κάθε λόγο, εις κάθε τέχνη η πιο σοφή.

[1911]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

FILELENO
Deves te esmerar na artesania da gravação.
Gravidade e altivez na fraseologia.
Prefiro o diadema tênue;
os taludos, que os Partos portam, julgo-os torpes...
Não destoes do usual: epigrafia grega;
não a alambicada, sem peias,
ambígua aos olhos do procônsul,
que a tudo esmiúça e comunica a Roma;
preserva, contudo, o registro vetusto.
Não discrepe a concepção do avesso:
cintile um discóbolo púbere.
Eis a recomendação precípua
(Deus queira não esqueças Sitaspe!):
contígua a Basileu, a Sóter,
com tipos de requinte, apõe: Fileleno.
Evita o prelúdio espirituoso, do tipo:
“Os helenos, onde estão eles?” ou “além Zagros,
após Fraata, o grego ainda é audível?”
Outros, diante dos quais nem somos bárbaros,
o empregam em sua grafia: nós, pois, idem!
Não deves ignorar a visitação esporádica
de sofistas sírios,
de poetastros, cultuadores de baboseiras.
Somos plenos do repertorio grego – creio .

[1912]


ΦΙΛΕΛΛΗΝ

Την χάραξι φρόντισε τεχνικά να γίνει.
Έκφρασις σοβαρή και μεγαλοπρεπής.
Το διάδημα καλλίτερα μάλλον στενό•
εκείνα τα φαρδιά των Πάρθων δεν με αρέσουν.
Η επιγραφή, ως σύνηθες, ελληνικά•
οχ' υπερβολική, όχι πομπώδης-
μην τα παρεξηγήσει ο ανθύπατος
που όλο σκαλίζει και μηνά στη Ρώμη-
αλλ' όμως βέβαια τιμητική.
Κάτι πολύ εκλεκτό απ' το άλλο μέρος•
κανένας δισκοβόλος έφηβος ωραίος.
Προ πάντων σε συστείνω να κυττάξεις
(Σιθάσπη, προς θεού, να μη λησμονηθεί)
μετά το Βασιλεύς και το Σωτήρ,
να χαραχθεί με γράμματα κομψά, Φιλέλλην.
Και τώρα μη με αρχίζεις ευφυολογίες,
τα «Πού οι Έλληνες;» και «Πού τα Ελληνικά;
πίσω απ' τον Ζάγρο εδώ, από τα Φράατα πέρα».
Τόσοι και τόσοι βαρβαρότεροί μας άλλοι
αφού το γράφουν, θα το γράψουμε κ' εμείς.
Και τέλος μη ξεχνάς που ενίοτε
μας έρχοντ' από την Συρία σοφισταί,
και στιχοπλόκοι, κι άλλοι ματαιόσπουδοι.
Ώστε ανελλήνιστοι δεν είμεθα, θαρρώ.

[1912]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

Konstantinos Kaváfis
REIS ALEXANDRINOS
Alexandrinos aglomeravam-se
para o vislumbre dos filhos de Cleópatra,
Cesário e os irmãos menores,
Alexandre e Ptolomeu.
Conduziam-nos – ocasião inaugural! – ao Ginásio,
com o intuito de anunciá-los basileus,
em meio ao cintilante cortejo de soldados.

A Alexandre, coube o reino 
da Armênia e Mídia. Mandaria nos Partos.
A Ptolomeu, Cilícia, Síria, Fenícia.
Na dianteira, Cesário
investido em seda rosicler,
um ramo de jasmim no peito,
safira e ametista no cinto, fieira dúplice;
filigrana de pérola nácar
nas cintilhas alvas dos sapatos.
Magno basileu o proclamam,
basileu dos basileus!

Alexandrinos entreviam em tudo aquilo
parolagem e encenação.

Mas havia um quê de poético no dia tépido,
no blau da abóboda,
no Ginásio de Alexandria
(imbatível em garbo e artesania!),
no requinte inexcedível dos cortesãos,
na fusão de porte e graça
de Cesário
(herdava sangue lagida o filho de Cleópatra).
E os alexandrinos se apressam,
em êxtase na festa. Em grego, egípcio, hebreu (bem menos),
os clamores percutiam,
o fascínio esplendia do espetáculo –
mesmo cientes de seu valor,
da equivalência entre o reinol e o vácuo
da parolice.

[1912]


ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟΊ ΒΑΣΙΛΕΊΣ
Μαζεύθηκαν οι Αλεξανδρινοί
να δουν της Κλεοπάτρας τα παιδιά,
τον Καισαρίωνα, και τα μικρά του αδέρφια,
Αλέξανδρο και Πτολεμαίο, που πρώτη
φορά τα βγάζαν έξω στο Γυμνάσιο,
εκεί να τα κηρύξουν βασιλείς,
μες στη λαμπρή παράταξη των στρατιωτών.

Ο Αλέξανδρος -- τον είπαν βασιλέα
της Αρμενίας, της Μηδίας, και των Πάρθων.
Ο Πτολεμαίος -- τον είπαν βασιλέα
της Κιλικίας, της Συρίας, και της Φοινίκης.
Ο Καισαρίων στέκονταν πιο εμπροστά,
ντυμένος σε μετάξι τριανταφυλλί,
στο στήθος του ανθοδέσμη από υακίνθους,
η ζώνη του διπλή σειρά σαπφείρων κι αμεθύστων,
δεμένα τα ποδήματά του μ' άσπρες
κορδέλλες κεντημένες με ροδόχροα μαργαριτάρια.
Αυτόν τον είπαν πιότερο από τους μικρούς,
αυτόν τον είπαν Βασιλέα των Βασιλέων.

Οι Αλεξανδρινοί έννοιωθαν βέβαια
που ήσαν λόγια αυτά και θεατρικά.

Αλλά η μέρα ήταν ζεστή και ποιητική,
ο ουρανός ένα γαλάζιο ανοιχτό,
το Αλεξανδρινό Γυμνάσιον ένα
θριαμβικό κατόρθωμα της τέχνης,
των αυλικών η πολυτέλεια έκτακτη,
ο Καισαρίων όλο χάρις κ' εμορφιά
(της Κλεοπάτρας υιός, αίμα των Λαγιδών)•
κ' οι Αλεξανδρινοί έτρεχαν πια στην εορτή,
κ' ενθουσιάζονταν, κ' επευφημούσαν
ελληνικά, κ' αιγυπτιακά, και ποιοί εβραίικα,
γοητευμένοι με τ' ωραίο θέαμα --
μ' όλο που βέβαια ήξευραν τι άξιζαν αυτά,
τι κούφια λόγια ήσανε αυτές οι βασιλείες.

[1912]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

HERODES ÁTICO
Notável a glória de Herodes, o ático!

Um de nossos sofistas de ponta, Alexandre de Seleucia,
recém-chegado a Atenas,
encontra-a vazia de público, às moscas.
Herodes recolheu-se no campo, e os moços,
no seu encalço, desejam escutá-lo.
Alexandre, o sofista, pede
em sua missiva
que Herodes lhe destine os gregos.
Herodes não retarda a resposta sutil:
"Agrego-me ao cortejo grego".

Quantos rapazes de agora em Alexandria,
Antióquia ou Beirute
(o helenismo treina retores pósteros)
sócios nos banquetes de elite,
cujo tema gira em torno da sofística
e da singularidade de vínculos eróticos,
absortos, silenciam, de repente.
As taças, ao lado, mantêm-nas intactas
e pensam no que coube a Herodes
(que outro sofista obteve tanto?),
a seu talante e rompante,
os gregos (sim: os gregos!) formam-lhe o séquito,
não peroram, não julgam,
não escolhem, tão-só o seguem.

[1912]


ΗΡΩΔΗΣ ΑΤΤΙΚΟΣ
Ά του Ηρώδη του Αττικού τί δόξα είν' αυτή.

Ο Αλέξανδρος της Σελευκείας, απ' τους καλούς μας σοφιστάς,
φθάνοντας στας Αθήνας να ομιλήσει,
βρίσκει την πόλιν άδεια, επειδή ο Ηρώδης
ήταν στην εξοχή. Κ' η νεολαία
όλη τον ακολούθησεν εκεί να τον ακούει.
Ο σοφιστής Αλέξανδρος λοιπόν
γράφει προς τον Ηρώδη επιστολή,
και τον παρακαλεί τους Έλληνας να στείλει.
Ο δε λεπτός Ηρώδης απαντά ευθύς,
«Έρχομαι με τους Έλληνας μαζύ κ' εγώ.»-

Πόσα παιδιά στην Αλεξάνδρεια τώρα,
στην Αντιόχεια, ή στην Βηρυτό
(οι ρήτορές του οι αυριανοί που ετοιμάζει ο ελληνισμός),
όταν μαζεύονται στα εκλεκτά τραπέζια
που πότε η ομιλία είναι για τα ωραία σοφιστικά,
και πότε για τα ερωτικά των τα εξαίσια,
έξαφν' αφηρημένα σιωπούν.
Άγγιχτα τα ποτήρια αφίνουνε κοντά των,
και συλλογίζονται την τύχη του Ηρώδη -
ποιος άλλος σοφιστής τ' αξιώθηκεν αυτά; -
κατά που θέλει και κατά που κάμνει
οι Έλληνες (οι Έλληνες!) να τον ακολουθούν,
μήτε να κρίνουν ή να συζητούν,
μήτε να εκλέγουν πια, ν' ακολουθούνε μόνο.

[1912]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

FUI
Não me retive. Abri-me inteiro e fui.
À voluptuosidade, real às vezes,
concretizada às vezes em meu cérebro,
fui, no luzidio pleno de uma noite.
Goles de vinhos encorpados, como sói ser
com quem desteme o prazeroso. 

[1913]


ΕΠΉΓΑ
Δεν εδεσμεύθηκα. Τελείως αφέθηκα κ' επήγα.
Στες απολαύσεις, που μισό πραγματικές,
μισό γυρνάμενες μες στο μυαλό μου ήσαν,
επήγα μες στην φωτισμένη νύχτα.
Κ' ήπια από δυνατά κρασιά, καθώς
που πίνουν οι ανδρείοι της ηδονής.

[1913]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

RARIDADE
Quase um antepassado. Curvo e extênuo,
devastado pelo tempo e excentricidades,
sôfrego em sua cadência, cruza a viela.
Tão logo se recolhe à moradia,
com o intuito de ocultar a decrepitude e a idade,
pensa no que ainda tem dele a mocidade.

Efebos recitam sua poesia.
Seus vislumbres ocupam as retinas vivazes.
A fibra de suas psiques voluptuosas,
a carne rija e bem distribuída,
comovem-se com sua experiência de beleza.

[1913]


ΠΟΛΥ ΣΠΑΝΙΩΣ
Είν' ένας γέροντας. Εξηντλημένος και κυρτός,
σακατεμένος απ' τα χρόνια, κι από καταχρήσεις,
σιγά βαδίζοντας διαβαίνει το σοκάκι.
Κι όμως σαν μπει στο σπίτι του να κρύψει
τα χάλια και τα γηρατειά του, μελετά
το μερτικό που έχει ακόμα αυτός στα νειάτα.

Εφηβοι τώρα τους δικούς του στίχους λένε.
Στα μάτια των τα ζωηρά περνούν οι οπτασίες του.
Το υγιές, ηδονικό μυαλό των,
η εύγραμμη, σφιχτοδεμένη σάρκα των,
με την δική του έκφανσι του ωραίου συγκινούνται.

[1913]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

LÁPIDE DE LÍSIAS, O GRAMÁTICO
Alguns passos à destra, quando adentras na biblioteca
de Berito, foi onde enterramos Lísias, o sábio
gramático. Inexiste espaço mais propício.
Depusemo-lo próximo ao que rememora (quem sabe?)
em seu retiro: escólios, infólios, escrituras,
grafias, fascículos prolíficos em hermenêutica
helênica. Outra vantagem: rendemos loas à visão de sua lápide,
ao nos encaminharmos para os livros.

[1914]


ΛΥΣΙΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ ΤΑΦΟΣ
Πλησιέστατα, δεξιά που μπαίνεις, στην βιβλιοθήκη
της Βηρυτού θάψαμε τον σοφό Λυσία,
γραμματικόν. Ο χώρος κάλλιστα προσήκει.
Τον θέσαμε κοντά σ' αυτά του που θυμάται
ίσως κ' εκεί - σχόλια, κείμενα, τεχνολογία,
γραφές, εις τεύχη ελληνισμών πολλή ερμηνεία.
Κ' επίσης έτσι από μας θα βλέπεται και θα τιμάται
ο τάφος του, όταν που περνούμε στα βιβλία.

[1914]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

A CONTRARIEDADE DO SELÊUCIDA
Demétrio, o selêucida,
contrariou-se quando soube
do estado em que um Ptolomeu chegara à Itália.
Três ou quatro fâmulos, se tanto,
a pé, indumentária depauperada. Como
sua estirpe, em Roma, livrar-se-ia do sarcasmo,
das piadas?  Não ignora o selêucida
a condição em que se encontram, usufruídos por romanos.
Bem sabe que, a seu bel-prazer, os põem
e os depõem do trono.
Mas preservem no porte
algo do magno garbo!
Não olvidem que basileus ainda são,
que a denominação de reis ainda (!) lhes cabe. 

Eis o motivo da contrariedade de Demétrio,
o selêucida. Doa a Ptolomeu
roupas de puro púrpura, diadema lampejante,
diamantes sem jaça, um séquito
de lacaios e asseclas, os mais onerosos cavalos:
os romanos deveriam vê-lo como manda o figurino,
grego monarca alexandrino.

Mas o lagida,
que o trouxera a mendicância,
ciente de seu papel, a tudo denega:
não carecia de pluriluxos.
Vestido sem requinte, ingressa em Roma, humilde,
hospeda-se no domicílio de um artesão simples. 
E no Senado apresentou-se como alguém sem sorte,
como um homem pobre,
para bem suceder-se com a esmola.

[1915]


Η ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΛΕΥΚΙΔΟΥ
Δυσαρεστήθηκεν ο Σελευκίδης
Δημήτριος να μάθει που στην Ιταλία
έφθασεν ένας Πτολεμαίος σε τέτοιο χάλι.
Με τρεις ή τέσσαρες δούλους μονάχα•
πτωχοντυμένος και πεζός. Ετσι μια ειρωνία
θα καταντήσουν πια, και παίγνιο μες στην Ρώμη
τα γένη των. Που κατά βάθος έγιναν
σαν ένα είδος υπηρέται των Ρωμαίων
το ξέρει ο Σελευκίδης, που αυτοί τους δίδουν
κι αυτοί τους παίρνουνε τους θρόνους των
αυθαίρετα, ως επιθυμούν, το ξέρει.
Αλλά τουλάχιστον στο παρουσιαστικό των
ας διατηρούν κάποια μεγαλοπρέπεια•
να μη ξεχνούν που είναι βασιλείς ακόμη,
που λέγονται (αλλοίμονον!) ακόμη βασιλείς.

Γι' αυτό συγχίσθηκεν ο Σελευκίδης
Δημήτριος• κι αμέσως πρόσφερε στον Πτολεμαίο
ενδύματα ολοπόρφυρα, διάδημα λαμπρό,
βαρύτιμα διαμαντικά, πολλούς
θεράποντας και συνοδούς, τα πιο ακριβά του άλογα,
για να παρουσιασθεί στην Ρώμη καθώς πρέπει,
σαν Αλεξανδρινός Γραικός μονάρχης.

Αλλ' ο Λαγίδης, που ήλθε για την επαιτεία,
ήξερε την δουλειά του και τ' αρνήθηκε όλα•
διόλου δεν του χρειάζονταν αυτές η πολυτέλειες.
Παληοντυμένος, ταπεινός μπήκε στην Ρώμη,
και κόνεψε σ' ενός μικρού τεχνίτου σπίτι.
Κ' έπειτα παρουσιάσθηκε σαν κακομοίρης
και σαν πτωχάνθρωπος στην Σύγκλητο,
έτσι με πιο αποτέλεσμα να ζητιανέψει.

[1915]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

O DOUTO… A APROXIMAÇÃO
Homens sabem o que ocorre.
O vindouro, sabem-no os deuses,
únicos detentores dos fachos, todos eles, plenos.
Do vindouro, o douto pressente
a aproximação. Horas a fio

de estudo circunspecto e, num átimo, um surto
na audição. Rumor de enigma
vem-lhe dos fenômenos, que o rondam.
O zelo impede que se desvie. Nesse ínterim, lá fora,
na rua, surda, nada escuta a chusma.

[1915]


ΣΟΦΟΊ ΔΕ ΠΡΟΣΙΌΝΤΩΝ
Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα.
Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί,
πλήρεις και μόνοι κάτοιχοι πάντων των φώτων.
Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα
αντιλαμβάνονται. Η ακοή

αυτών κάποτ' εν ώραις σοβαρών σπουδών
ταράττεται. Η μυστική βοή
τους έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων.
Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν
έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.

[1915]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

TEÓDOTO
Se te encontras efetivamente entre os eleitos,
repara em teu poder, como o auferes.
Por maior que seja teu renome, por mais que teus prodígios,
na Itália e na Tessália,
as urbes ululen,
por mais inumeráveis os decretos de honor
que os entusiastas te confiram em Roma,
nem teu regozijo, nem teu triunfo perdurarão,
nem homem súpero – súpero? – te vês
quando, em Alexandria, Teódoto te doe
na salva sanguinolenta
a cabeça do infeliz Pompeu.

Não excluas de tua vida
metódica, linear e circunscrita
episódios embasbacantes, hórridos.
Quem sabe, enquanto nos falamos, na morada
impecável de algum vizinho,
adentre
invisível, incorpóreo,
Teódoto,
portando uma testa tétrica.

[1915]


Ο ΘΕΟΔΟΤΟΣ
Αν είσαι από τους αληθινά εκλεκτούς,
την επικράτησί σου κύταζε πώς αποκτάς.
Οσο κι αν δοξασθείς, τα κατορθώματά σου
στην Ιταλία και στην Θεσσαλία
όσο κι αν διαλαλούν η πολιτείες,
όσα ψηφίσματα τιμητικά
κι αν σ' έβγαλαν στη Ρώμη οι θαυμασταί σου,
μήτε η χαρά σου μήτε ο θρίαμβος θα μείνουν,
μήτε ανώτερος -- τι ανώτερος; -- άνθρωπος θα αισθανθείς,
όταν, στην Αλεξάνδρεια, ο Θεόδοτος σε φέρει,
επάνω σε σινί αιματωμένο,
του αθλίου Πομπηίου το κεφάλι.

Και μη επαναπαύεσαι που στην ζωή σου
περιωρισμένη, τακτοποιημένη, και πεζή,
τέτοια θεαματικά και φοβερά δεν έχει.
Ισως αυτήν την ώρα εις κανενός γειτόνου σου
το νοικοκυρεμένο σπίτι μπαίνει --
αόρατος, άϋλος -- ο Θεόδοτος,
φέρνοντας τέτοιο ένα φρικτό κεφάλι.

[1915]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

OROFERNES
Orofernes é quem vês na moeda
meio risonho,
vulto fino y convidativo.
Seu pai foi Ariárates.

Infante, expulsaram-no da Capadócia;
longe do mega solar avoengo,
foi parar na Iônia, onde deixaram-no crescer:
que fosse um joão ninguém entre estrangeiros!

Ah! Inolvidáveis noites jônias!
Sem paúra e nos moldes helênicos,
teve acesso ao hedonismo pleno.
Seu coração batia em asiático,
mas, nas atitudes e na linguagem, era um grego.
Apliques turquesas na indumentária grega,
do corpo efluía o jasmim mais puro.
Destaque pela formosura, pelo ideal,
entre a mocidade jônia, a mais garbosa.

Fizeram-no basileu,
durante o ingresso sírio na Capadócia.
Foi quando passou a renovar, dia a dia, seu desfrute,
obcecado acumulador de ouro e prata,
por puro regozijo e pavoneamento:
vislumbre do ofuscante acúmulo da fortuna!
Desconhecia as reais condições do país, alheio ao livro-caixa,
ignorava o sucedido a um palmo da vista.
Não tardou para os capadócios destituírem-no.
Desceu à Síria, instalou-se no palácio,
de Demétrio, onde deu vazão a seus passatempos.

Imerso no ócio de um dia qualquer,
pensamentos esquisitos aturdiram-no.
Rememorou: pelo lado materno Antioquida,
e pela centenária Estratonice,
algo da coroa da Síria lhe pertencia;
era praticamente um selêucida.
Não mais luxurioso e divagante,
embora inábil e meio zonzo,
buscava uma saída,
um estratagema, um plano,
mas fracassou, reduziram-no a pó.

Em alguma página deve constar seu epílogo;
ou a história (sábia!) o suprimiu,
tão pouco afeita ao registro de insignificâncias.

Orofernes é quem vês na moeda.
Seu legado: o fascínio da lindura juvenil,
a forma poética de um fulgor,
A rememoração estética de um moco jônio.
Ei-lo, Orofernes, filho de Ariárates.

[1915]


ΟΡΟΦΈΡΝΗΣ
Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
μοιάζει σαν να χαμογελά το πρόσωπό του,
το έμορφο, λεπτό του πρόσωπο,
αυτός είν' ο Οροφέρνης Αριαράθου.

Παιδί τον έδιωξαν απ' την Καππαδοκία,
απ' το μεγάλο πατρικό παλάτι,
και τον εστείλανε να μεγαλώσει
στην Ιωνία, και να ξεχασθεί στους ξένους.

Α εξαίσιες της Ιωνίας νύχτες
που άφοβα, κ' ελληνικά όλως διόλου
εγνώρισε πλήρη την ηδονή.
Μες στην καρδιά του, πάντοτε Ασιανός•
αλλά στους τρόπους του και στην λαλιά του Έλλην,
με περουζέδες στολισμένος, ελληνοντυμένος,
το σώμα του με μύρον ιασεμιού ευωδιασμένο,
κι απ' τους ωραίους της Ιωνίας νέους,
ο πιο ωραίος αυτός, ο πιο ιδανικός.

Κατόπι σαν οι Σύροι στην Καππαδοκία
μπήκαν, και τον εκάμαν βασιλέα,
στην βασιλεία χύθηκεν επάνω
για να χαρεί με νέον τρόπο κάθε μέρα,
για να μαζεύει αρπαχτικά χρυσό κι ασήμι,
και για να ευφραίνεται, και να κομπάζει,
βλέποντας πλούτη στοιβαγμένα να γυαλίζουν.
Όσο για μέριμνα του τόπου, για διοίκησι -
ούτ' ήξερε τι γένονταν τριγύρω του.
Οι Καππαδόκες γρήγορα τον βγάλαν•
και στην Συρία ξέπεσε, μες στο παλάτι
του Δημητρίου να διασκεδάζει και να οκνεύει.

Μια μέρα ωστόσο την πολλήν αργία του
συλλογισμοί ασυνείθιστοι διεκόψαν•
θυμήθηκε που απ' την μητέρα του Αντιοχίδα,
κι απ' την παληάν εκείνη Στρατονίκη,
κι αυτός βαστούσε απ' την κορώνα της Συρίας,
και Σελευκίδης ήτανε σχεδόν.
Για λίγο βγήκε απ' την λαγνεία κι απ' την μέθη,
κι ανίκανα, και μισοζαλισμένος
κάτι εζήτησε να ραδιουργήσει,
κάτι να κάμει, κάτι να σχεδιάσει,
κι απέτυχεν οικτρά κ' εξουδενώθη.

Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κ' εχάθη•
ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,
και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντο
πράγμα δεν καταδέχθηκε να το σημειώσει.

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
μια χάρι αφήκε απ' τα ωραία του νειάτα,
απ' την ποιητική εμορφιά του ένα φως,
μια μνήμη αισθητική αγοριού της Ιωνίας,
αυτός είν' ο Οροφέρνης Αριαράθου.

[1915]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

 MAR MATUTINO
Deter-me aqui. Vislumbre um pouco a natura.
O rútilo blau do mar matutino,
a abóbada sem nódoa, a orla ocre. A tudo
embeleza a luz efusa.

Deter-me aqui. Me iluda um tal panorama
(verdade: estático, o vi fugaz);
um tal, e não, também aqui, as fantasmagorias,
as rememorações, a luxúria das miragens.

[1915]


ΘΆΛΑΣΣΑ ΤΟΥ ΠΡΩΪΟΎ
Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ' εγώ την φύσι λίγο.
Θάλασσας του πρωϊού κι ανέφελου ουρανού
λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη• όλα
ωραία και μεγάλα φωτισμένα.

Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά
(τα είδ' αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα)•
κι όχι κ' εδώ τες φαντασίες μου,
τες αναμνήσεις μου, τα ινδάλματα της ηδονής.

[1915]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

Konstantinos Kaváfis
A BATALHA DE MAGNÉSIA
Nada restou do velho arroubo e valentia.
Do corpo adoecido e frágil carecia

de cuidar. Passará o fim da vida em paz.
Pelo menos, nenhuma outra meta traz

Filipe à mente. Joga dados na penumbra,
quer divertir-se. A rosa sobre a mesa o alumbra,

não basta uma! Pouco importa se em Magnésia
aniquilam Antíoco. Tal qual falésia,

desaba uma tragédia no tropel notável.
Exageram, talvez, nem tudo é comparável.

Torço! Provinham de uma estirpe, em desavença.
Mas “torço” uma vez só, que mais seria ofensa.

Filipe não cogita de adiar a festa.
Sua vida se esgotou, mas ela ainda presta

para algo, pois não foi tolhido da memória.
Relembra triste a situação na Síria, inglória,

sua mãe na lama, a Macedônia, e aquela malta...
À festa, fâmulos! Trazei-me luz e flautas! 

[1915]


Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
Έχασε την παληά του ορμή, το θάρρος του.
Του κουρασμένου σώματός του, του άρρωστου

σχεδόν, θάχει κυρίως την φροντίδα. Κι ο επίλοιπος
βίος του θα διέλθει αμέριμνος. Αυτά ο Φίλιππος

τουλάχιστον διατείνεται. Απόψι κύβους παίζει•
έχει όρεξη να διασκεδάσει. Στο τραπέζι

βάλτε πολλά τριαντάφυλλα. Τι αν στην Μαγνησία
ο Αντίοχος κατεστράφηκε. Λένε πανωλεθρία

έπεσ' επάνω στου λαμπρού στρατεύματος τα πλήθια.
Μπορεί να τα μεγάλωσαν• όλα δεν θάναι αλήθεια.

Είθε. Γιατί αγκαλά κ' εχθρός, ήσανε μιά φυλή.
Όμως ένα «είθε» είν' αρκετό. Ίσως κιόλας πολύ.

Ο Φίλιππος την εορτή βέβαια δεν θ' αναβάλει.
Όσο και αν στάθηκε του βίου του η κόπωσις μεγάλη,

ένα καλό διατήρησεν η μνήμη διόλου δεν του λείπει.
Θυμάται πόσο στην Συρία θρήνησαν, τι είδος λύπη

είχαν, σαν έγινε σκουπίδι η μάνα των Μακεδονία.-
Ν' αρχίσει το τραπέζι. Δούλοι• τους αυλούς, τη φωταψία.

[1915]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

NA ALAMEDA
No rosto afável, predomina o palor;
pupilas brunas, que esmorecem;
vinte e cinco, lhe dão quem sabe vinte;
a indumentária tem um quê de belas-artes
– tom da gravata, recorte da gola? –,
anda ao léu na alameda:
a anomia do hedonismo ainda o obceca,
anomia hedonista de um sobredesfrute.

[1916]


ΕΝ ΤΗ ΟΔΩ
Το συμπαθητικό του πρόσωπο, κομμάτι ωχρό•
τα καστανά του μάτια, σαν κομένα•
είκοσι πέντ' ετών, πλην μοιάζει μάλλον είκοσι•
με κάτι καλλιτεχνικό στο ντύσιμό του
- τίποτε χρώμα της κραβάτας, σχήμα του κολλάρου -
ασκόπως περπατεί μες στην οδό,
ακόμη σαν υπνωτισμένος απ' την άνομη ηδονή,
από την πολύ άνομη ηδονή που απέκτησε.

[1916]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

DIANTE DA ESTÁTUA
DE ENDÍMION
Quatro mulas alvíssimas encabeçam
a carruagem branca.
Faísca a prata dos arreios.
Em Látmo, oriundo de Mileto,
honoro Endímion, cumpro à risca os ritos,
delibo, sacrifico! Uma trirreme porfíria
leve-me de Alexandria. Ei-la, a estátua, Endímion!
Miro, atônito, sua lendária formosura.
Fâmulos, a mim submissos, derramam jasmim dos cestos.
Ufanos de bom augúrio, despertam
– ex-hipnos –
o gozo de eras priscas. 

[1916]


ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΑΛΜΑΤΟΣ
ΤΟΥ ΕΝΔΥΜΙΩΝΟΣ
Επί άρματος λευκού που τέσσαρες ημίονοι
πάλλευκοι σύρουν, με κοσμήματ' αργυρά,
φθάνω εκ Μιλήτου εις τον Λάτμον. Ιερά
τελών - θυσίας και σπονδάς - τω Ενδυμίωνι,
από την Αλεξάνδρειαν έπλευσα εν τριήρει πορφυρά.-
Ιδού το άγαλμα. Εν εκστάσει βλέπω νυν
του Ενδυμίωνος την φημισμένην καλλονήν.
Ιάσμων κάνιστρα κενούν οι δούλοι μου• κ' ευοίωνοι
επευφημίαι εξύπνησαν αρχαίων χρόνων ηδονήν.

[1916]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

QUANDO DESPONTEM
Empenha-te, poeta, no resguardo,
mesmo que lacunar a sua captura:
os vislumbres do teu erotismo.
Insere-os, semivelados, em tua fraseologia.
Empenha-te, poeta, no resguardo,
quando despontem em teu cérebro,
em plena noite, no sol-a-pino.

[1916]



ΟΤΑΝ ΔΙΕΓΕΊΡΟΝΤΑΙ
Προσπάθησε να τα φυλάξεις, ποιητή,
όσο κι αν είναι λίγα αυτά που σταματιούνται.
Του ερωτισμού σου τα οράματα.
Βαλ'τα, μισοκρυμένα, μες τες φράσεις σου.
Προσπάθησε να τα κρατήσεις, ποιητή,
όταν διεγείρονται μες το μυαλό σου,
την νύχτα ή μες την λάμψι του μεσημεριού.

[1916]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§ 

TÚMULO DE INÁCIO
Eis-me que não sou Cléon, o outrora ínclito
de Alexandria (que a mais ninguém assombra)
com o garbo de cômodos e cômoros,
corcéis e coches,
diamantes e indumentária serícia.
Longe de mim ser aqui aquele Cléon:
que se escafeda com seus vinte e oito anos!
Sou o anagnosta Inácio, tardo
cônscio de si. Mesmo assim, não troco por nada o decemestre
supino,
resolto, sereno, com Cristo.

[1917]



ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΤΑΦΟΣ
Εδώ δεν είμαι ο Κλέων που ακούσθηκα
στην Αλεξάνδρεια (όπου δύσκολα ξιπάζονται)
για τα λαμπρά μου σπίτια, για τους κήπους,
για τ' άλογα και για τ' αμάξια μου,
για τα διαμαντικά και τα μετάξια που φορούσα.
Άπαγε• εδώ δεν είμαι ο Κλέων εκείνος•
τα εικοσιοκτώ μου χρόνια να σβυσθούν.
Είμ' ο Ιγνάτιος, αναγνώστης, που πολύ αργά
συνήλθα• αλλ' όμως κ' έτσι δέκα μήνες έζησα ευτυχείς
μες στην γαλήνη και μες στην ασφάλεια του Χριστού.

[1917]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§


PARA AMÔNIS,
MORTO AOS 29 ANOS, EM 610
Solicitaram, Rafael, que versejes um epitáfio
para Amônis, o poeta.
Algo em que o belo permeie a estrutura.
Ninguém é mais talhado para a harmoniosa escritura
em prol de Amônis, poeta, um dos nossos.

Teu temário (não duvido) será sua poesia,
mas não denegues a beleza,
a beleza sutil, a que ambos devotamos tanto apreço.

Teu grego excede em formosura e música.
Mas rogamos que te superes, mostra que és exímio!
Ao idioma alheio, amor e dor, os nossos, se trasladem.
Impregna de estesia egípcia a língua alienígena!

Rafael, teu texto (assim o imaginamos)
que ele contenha em seus meandros nossa vida,
que sua cadência e seus torneios evidenciem
que sobre o alexandrino escreve outro alexandrino!

[1917]             


ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΜΟΝΗ,
ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΕ 29 ΕΤΩΝ, ΣΤΑ 610
Ραφαήλ, ολίγους στίχους σε ζητούν
για επιτύμβιον του ποιητού Αμμόνη να συνθέσεις.
Κάτι πολύ καλαίσθητον και λείον. Συ θα μπορέσεις,
είσαι ο κατάλληλος, να γράψεις ως αρμόζει
για τον ποιητήν Αμμόνη, τον δικό μας.

Βέβαια θα πεις για τα ποιήματά του -
αλλά να πεις και για την εμορφιά του,
για την λεπτή εμορφιά του που αγαπήσαμε.

Πάντοτε ωραία και μουσικά τα ελληνικά σου είναι.
Όμως την μαστοριά σου όληνα τη θέμε τώρα.
Σε ξένη γλώσσα η λύπη μας κ' η αγάπη μας περνούν.
Το αιγυπτιακό σου αίσθημα χύσε στην ξένη γλώσσα.

Ραφαήλ, οι στίχοι σου έτσι να γραφούν
που νάχουν, ξέρεις, από την ζωή μας μέσα των,
που κι ο ρυθμός κ' η κάθε φράσις να δηλούν
που γι' Αλεξανδρινό γράφει Αλεξανδρινός.

[1917]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

TÚMULO DE IASSÉS 
Eis me, jacente, Iassés. Na urbe enorme,
efebo, a forma deu-me fama.
Doutos de escol me adoraram. Idem o povaréu,
a gente estúrdia. Jamais hierarquizei

meu regozijo. Mas tanto a patuléia confundiu-me com Hermes, com Narciso,
que o excesso fez me vítima, fim da sina. Originário de Alexandria,
suspendes, viajor, o juízo crítico. Sabes o afã
da vida: como o fervor e o gozo nela habitam.

[1917]


ΙΑΣΗ ΤΑΦΟΣ
Κεῖμαι ὁ Ἰασῆς ἐνταῦθα. Τῆς μεγάλης ταύτης πόλεως 
ὁ ἔφηβος ὁ φημισμένος γιὰ ἐμορφιά.
Μ‘ ἐθαύμασαν βαθεῖς σοφοί· κ’ ἐπίσης ὁ ἐπιπόλαιος, 
ὁ ἁπλοῦς λαός. Καὶ χαίρομουν ἴσα καὶ γιὰ 

τὰ δυό. Μὰ ἀπ’ τὸ πολὺ νὰ μ’ ἔχει ὁ κόσμος Νάρκισσο κ’ Ἑρμῆ,
ἡ καταχρήσεις μ’ ἔφθειραν, μ’ ἐσκότωσαν. Διαβάτη,
ἂν εἶσαι Ἀλεξανδρεύς, δὲν θὰ ἐπικρίνεις. Ξέρεις τὴν ὁρμὴ
τοῦ βίου μας· τί θέρμην ἔχει· τί ἡδονὴ ὑπερτάτη.

[1917]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§


CESÁRIO
Com o intuito de elucidar uma época,
mas também por mero passatempo,
compulsei na noite que passou 
uma recolta de escritos ptolomaicos.
Não havia exceção: todos convidavam,
edulcorados, o derramamento de louvores.
O brilho se espraiava irmamente,
unânimes beneméritos, potentados, incensados;
inteligência incomum nutria cada iniciativa.
Se o tema recaía sobre dama de escol,
existiam tão-só Berenices e Cleópatras, todas ótimas.

Dando-me por satisfeito,
prestes a desfechar o infólio,
uma referência periférica (parecia quimera)
reteve-me num átimo a atenção. Era ao rei Cesário...

Eis que me deparei contigo, dono de atrativo
indefinido. A historiografia te brinda
com linhas sumaríssimas,
um trunfo para figurar-te em meu espírito.
Esbelto, vulnerável, assim te modelei.
Um quê de afabilidade onírica,
meu talento confere à tua face.
A tal ponto a fantasia se locupletava,
que, de madrugada, quando a lamparina
já cedia (que eu fomentara seu declínio),
dei-me conta de teu ingresso no cômodo,
estático diante de mim, como quando da conquista
de Alexandria,
sem cor, extênuo, incrivelmente melancólico, 
à mercê da anuência de pífios
pigmeus – murmuradores de “Pluricésares”.

[1918]


ΚΑΙΣΑΡΙΩΝ
Εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή,
εν μέρει και την ώρα να περάσω,
την νύχτα χθες πήρα μια συλλογή
επιγραφών των Πτολεμαίων να διαβάσω.
Οι άφθονοι έπαινοι κ' οι κολακείες
εις όλους μοιάζουν. Ολοι είναι λαμπροί,
ένδοξοι, κραταιοί, αγαθοεργοί•
καθ' επιχείρησίς των σοφοτάτη.
Αν πεις για τες γυναίκες της γενιάς, κι αυτές,
όλες οι Βερενίκες κ' οι Κλεοπάτρες θαυμαστές.

Οταν κατόρθωσα την εποχή να εξακριβώσω
θάφινα το βιβλίο αν μια μνεία μικρή,
κι ασήμαντη, του βασιλέως Καισαρίωνος
δεν είλκυε την προσοχή μου αμέσως...


Α, να, ήρθες συ με την αόριστη
γοητεία σου. Στην ιστορία λίγες
γραμμές μονάχα βρίσκονται για σένα,
κ' έτσι πιο ελεύθερα σ' έπλασα μες στο νού μου.
Σ' έπλασα ωραίο κ' αισθηματικό.
Η τέχνη μου στο πρόσωπό σου δείνει
μιαν ονειρώδη συμπαθητική εμορφιά.
Και τόσο πλήρως σε φαντάσθηκα,
που χθες την νύχτα αργά, σαν έσβυνεν
η λάμπα μου -άφισα επίτηδες να σβύνει-
εθάρεψα που μπήκες μες στην κάμαρά μου,
με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες ως θα ήσουν
μες στην κατακτημένην Αλεξάνδρεια,
χλωμός και κουρασμένος, ιδεώδης εν τη λύπη σου,
ελπίζοντας ακόμη να σε σπλαχνισθούν
οι φαύλοι - που ψιθύριζαν το «Πολυκαισαρίη»

[1918]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

EMILIANO MONAE,
ALEXANDRINO, 628-655 D.C.
Parolagem, traços fisionômicos, meneios...
assim confecciono a invulgar panóplia
e me anteponho aos maléficos,
isento de paúra e titubeio.

Sonham com meu dano. Mas, os que fizeram
certo ignorarão – todos eles! –
a posição das chagas, os pontos vulneráveis,
sob a inverdade espessa.

Bazófia nas palavras de Emiliano Monae.
Panóplia desse tipo, chegou a fabricar um dia?
Mesmo que sim, foi quase nula a serventia.
Finou aos vinte e sete anos na Sicília.

[1918]


ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ ΜΟΝΑΗ,
ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ, 628-655 Μ.Χ.
Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους
μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία•
και θ' αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους
χωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία.

Θα θέλουν να με βλάψουν. Αλλά δεν θα ξέρει
κανείς απ' όσους θα με πλησιάζουν
πού κείνται η πληγές μου, τα τρωτά μου μέρη,
κάτω από τα ψεύδη που θα με σκεπάζουν. -

Ρήματα της καυχήσεως του Αιμιλιανού Μονάη.
Άραγε νάκαμε ποτέ την πανοπλία αυτή;
Εν πάση περιπτώσει, δεν την φόρεσε πολύ.
Είκοσι επτά χρονώ, στην Σικελία πέθανε.

[1918]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

ARISTÓBULO
Konstantinos Kaváfis
Pranteia o paço, o rei pranteia,
o rei Herodes, lúgubre, enubla,
Aristóbulo conturba a pólis de lado a lado,
imergido tão sem motivo – vida injusta! –
durante recreação com os amigos, na água.

E quando o informe alcance outras praças,
quando a Síria estiver a par,
os gregos em boa parte, sofrerão um baque.
Enlutam poetas e escultores,
pois Aristóbulo gozava de renome em seu meio:
efebos que figuravam um dia
excedem o garbo deste jovem?
Que pedra burilada em Antióquia, divinal,
ofusca este púbere israelita?

A Suma Princesa carpe e soluça,
sua mãe, hebreia supra.
Alexandra carpe e soluça a catástrofe,
mas, na solitude, transmuda sua angústia.
Geme; enfuria, agride, pragueja.
Que rasteira lhe deram, iludiram-na!
Como, ao cabo, impôs-se a empresa!
Derruíram o solar Asamoneu.
Como o basileu malfeitor foi efetivo:
torpe, espertalhão, canalha.
Que trama bem urdida! Que plano mirabolante
para excluir Mariana, deixá-la desavisada!
Se o tivesse percebido, desconfiado de algo,
teria encontrado um modo de poupar o mano.
A condição de rainha teria valia.
Quanto arroubo, quanto regozijo oculto
entre Cipro e Salomé, mocréias perversas;
Cipro e Salomé, fêmeas pervertidas.
E ela, obrigada, de seu ângulo frágil,
a representar, crédula em suas versões,
impedida de aglutinar o público,
aos brados, diante dos hebreus,
e afirmar, sim, reafirmar a ocorrência do assassínio.

[1918]



ΑΡΙΣΤΟΒΟΥΛΟΣ
Κλαίει το παλάτι, κλαίει ο βασιλεύς,
απαρηγόρητος θρηνεί ο βασιλεύς Ηρώδης,
η πολιτεία ολόκληρη κλαίει για τον Αριστόβουλο
που έτσι άδικα, τυχαίως πνίχθηκε
παίζοντας με τους φίλους του μες στο νερό.

Κι όταν το μάθουνε και στ' άλλα μέρη,
όταν επάνω στην Συρία διαδοθεί,
κι από τους Ελληνας πολλοί θα λυπηθούν•
όσοι ποιηταί και γλύπται θα πενθήσουν,
γιατ' είχεν ακουσθεί σ' αυτούς ο Αριστόβουλος,
και ποια τους φαντασία για έφηβο ποτέ
έφθασε τέτοιαν εμορφιά σαν του παιδιού αυτού•
ποιο άγαλμα θεού αξιώθηκεν η Αντιόχεια
σαν το παιδί αυτό του Ισραήλ.

Οδύρεται και κλαίει η Πρώτη Πριγκηπέσσα•
η μάνα του, η πιο μεγάλη Εβρέσσα.
Οδύρεται και κλαίει η Αλεξάνδρα για την συμφορά.-
Μα σαν βρεθεί μονάχη της αλλάζει ο καυμός της.
Βογγά• φρενιάζει• βρίζει• καταριέται.
Πώς την εγέλασαν! Πώς την φενάκισαν!
Πώς επί τέλους έγινε ο σκοπός των!
Το ρήμαξαν το σπίτι των Ασαμωναίων.
Πώς το κατόρθωσε ο κακούργος βασιλεύς•
ο δόλιος, ο φαύλος, ο αλιτήριος.
Πώς το κατόρθωσε. Τι καταχθόνιο σχέδιο
που να μη νοιώσει κ' η Μαριάμμη τίποτε.
Αν ένοιωθε η Μαριάμμη, αν υποπτεύονταν,
θάβρισκε τρόπο το αδέρφι της να σώσει•
βασίλισσα είναι τέλος, θα μπορούσε κάτι.
Πώς θα θριαμβεύουν τώρα και θα χαίρονται κρυφά
οι μοχθηρές εκείνες, Κύπρος και Σαλώμη•
οι πρόστυχες γυναίκες Κύπρος και Σαλώμη.-
Και νάναι ανίσχυρη, κι αναγκασμένη
να κάνει που πιστεύει τες ψευτιές των•
να μη μπορεί προς τον λαό να πάγει,
να βγει και να φωνάξει στους Εβραίους,
να πει, να πει πώς έγινε το φονικό.

[1918]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

NO PORTO
Novato, desembarcou no porto sírio
Emes, provindo de Tinos. Não chegava aos trinta.
Pretendia fazer-se perfumista exímio,
mas adoeceu no navio. Tão logo aporta,
morre. Suas exéquias, despojadíssimas,
aqui se deram. Minutos prévios ao passamento,
balbuciou algo sobre uma “morada”, sobre “pais senis”.
Mas a dupla identidade era uma incógnita,
ignoravam seu logradouro no mega mundo pan-helênico.
Melhor assim. Exânime no surgidouro,
seus pais o aguardam, diuturnamente, vivendo.

[1918]


ΕΙΣ ΤΟ ΕΠΙΝΕΙΟΝ
Νέος, είκοσι οκτώ ετών, με πλοίον τήνιον
έφθασε εις τούτο το συριακόν επίνειον
ο Εμης, με την πρόθεσι να μάθει μυροπώλης.
Ομως αρρώστησε εις τον πλούν. Και μόλις
απεβιβάσθη, πέθανε. Η ταφή του, πτωχοτάτη,
έγιν' εδώ. Ολίγες ώρες πριν πεθάνει κάτι
ψιθύρισε για «οικίαν», για «πολύ γέροντας γονείς».
Μα ποιοί ήσαν τούτοι δεν εγνώριζε κανείς,
μήτε ποιά η πατρίς του μες στο μέγα πανελλήνιον.
Καλλίτερα. Γιατί έτσι ενώ
κείται νεκρός σ' αυτό το επίνειον,
θα τον ελπίζουν πάντα οι γονείς του ζωντανό.

[1918]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§


TÚMULO DE LÂNIS
Lânis, Marco, senhor de tua querência,
não ocupa o sepulcro onde, horas a fio,
pranteias. Perto de ti o preservas,
no claustro de tua morada, quando miras sua imagem:
ela retém algo de seu valor intrínseco,
ela retém algo do teu deleite.

Recordas, Marco, que requisitaste a presença
de Cirene, o pintor, radicado no solar do procônsul,
dono de um variegado rol de sutilezas,
e que, à visão de teu amigo, ele intentou convencer-te
a retratá-lo, com máxima fidelidade, tal qual Jacinto,
recurso que imortalizaria sua pintura?

Mas teu Lânis não cedia sua beldade assim,
e, inflexível em sua negativa, foi taxativo
ao vetar a reprodução jacíntia ou qualquer outra
que não fosse de Lânis, filho de Ramético, alexandrino.

[1918]


ΛΆΝΗ ΤΆΦΟΣ
Ο Λάνης που αγάπησες εδώ δεν είναι, Μάρκε,
στον τάφο που έρχεσαι και κλαις, και μένεις ώρες κι ώρες.
Τον Λάνη που αγάπησες τον έχεις πιο κοντά σου
στο σπίτι σου όταν κλείεσαι και βλέπεις την εικόνα,
που αυτή κάπως διατήρησεν ό,τ' είχε που ν' αξίζει,
που αυτή κάπως διατήρησεν ό,τ' είχες αγαπήσει.

Θυμάσαι, Μάρκε, που έφερες από του ανθυπάτου
το μέγαρον τον Κυρηναίο περίφημο ζωγράφο,
και με τι καλλιτεχνικήν εκείνος πανουργία
μόλις είδε τον φίλο σου κ' ήθελε να σας πείσει
που ως Υάκινθον εξ άπαντος έπρεπε να τον κάμει
(μ' αυτόν τον τρόπο πιο πολύ θ' ακούονταν η εικών του).

Μα ο Λάνης σου δεν δάνειζε την εμορφιά του έτσι•
και σταθερά εναντιωθείς είπε να παρουσιάσει
όχι διόλου τον Υάκινθον, όχι κανέναν άλλον,
αλλά τον Λάνη, υιό του Ραμετίχου, Αλεξανδρέα.

[1918]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

EMISSÁRIOS DE ALEXANDRIA
 
Em Delfos ninguém vira dons iguais
aos que os reis Ptolemeus, irmãos rivais,
mandaram. Guardam-nos os sacerdotes,
mas os aturde a previsão da sorte.
A redação exige astúcia, pois
será impossível agradae os dois.
Sobre os Lagidas falam em sigilo
à noite: como resolver aquilo?

Os emissários vêm dizer adeus;
retornam para Alexandria, seus
oráculos não pedem. Quanto júbilo
nos sacerdotes (ficam os dons rútilos...)!
Mas algo os embaraça: a indiferença
brusca teria razão? Seria descrença?
Ignoram que o oráculo de Roma
Profere grave: a divisão da soma.

[1918]


ΠΡΕΣΒΕΙΣ ΑΠ' ΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ
Δεν είδαν, επί αιώνας, τέτοια ωραία δώρα στους Δελφούς
σαν τούτα που εστάλθησαν από τους δύο τους αδελφούς,
τους αντιζήλους Πτολεμαίους βασιλείς. Αφού τα πήραν
όμως, ανησύχησαν οι ιερείς για τον χρησμό. Την πείραν
όλην των θα χρειασθούν το πώς με οξύνοιαν να συνταχθεί,
ποιός απ' τους δυο, ποιός από τέτοιους δυο να δυσαρεστηθεί.
Και συνεδριάζουνε την νύχτα μυστικά
και συζητούν των Λαγιδών τα οικογενειακά.

Αλλά ιδού οι πρέσβεις επανήλθαν. Χαιρετούν.
Στην Αλεξάνδρεια επιστρέφουν, λεν. Και δεν ζητούν
χρησμό κανένα. Κ' οι ιερείς τ' ακούνε με χαρά
(εννοείται, που κρατούν τα δώρα τα λαμπρά),
αλλ' είναι και στο έπακρον απορημένοι,
μη νοιώθοντας τι η εξαφνική αδιαφορία αυτή σημαίνει.
Γιατί αγνοούν που χθες στους πρέσβεις ήλθαν νέα βαρυά.
Στη Ρώμη δόθηκε ο χρησμός• έγειν' εκεί η μοιρασιά.

[1918]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

DOS HEBREUS (50 D.C.)
Pintor e poeta, corredor e discóbolo,
esbelto como Endimíon, Iantes, filho de Antônio.
Sua família encarecia a sinagoga.

"Meus dias mais prediletos são os que passo
despreocupado de estética, 
quando renego o belo e estéril helenismo,
com sua fixação obsessiva
pela alvura de membros perfeitos e vulneráveis,
e viro quem pudesse
perdurar:  filho dos hebreus, dos sacros".

Deveras pungente sua frase: "Pudesse
perdurar: filho dos Hebreus, dos sacros".

Não prosseguiu a ser quem quisera.
O Hedonismo e a Arte alexandrina
retinham-no como a um filho solícito.

[1919]


ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ (50 M.X.)
Ζωγράφος και ποιητής, δρομεύς και δισκοβόλος,
σαν Ενδυμίων έμορφος, ο Ιάνθης Aντωνίου.
Aπό οικογένειαν φίλην της Συναγωγής.

«Η τιμιότερές μου μέρες είν’ εκείνες
που την αισθητική αναζήτησιν αφίνω,
που εγκαταλείπω τον ωραίο και σκληρόν ελληνισμό,
με την κυρίαρχη προσήλωσι
σε τέλεια καμωμένα
και φθαρτά άσπρα μέλη. Και γένομαι αυτός που θα ήθελα
πάντα να μένω• των Εβραίων, των ιερών Εβραίων, ο υιός.»

Ένθερμη λίαν η δήλωσίς του. «Πάντα
να μένω των Εβραίων, των ιερών Εβραίων —»

Όμως δεν έμενε τοιούτος διόλου.
Ο Ηδονισμός κ’ η Τέχνη της Aλεξανδρείας
αφοσιωμένο τους παιδί τον είχαν.

[1919]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

DE DEMÉTRIO SÓTER
(162-150 A.C.)
Abortou tudo o que sonhara.

Konstantinos Kaváfis
Fantasiou a edificação de obras perduráveis,
reverter o menoscabo que rebaixa seu país
desde a ocorrência da batalha de Magnésia.

A Síria haverá de reconquistar seu poderio,
dotada de exércitos, esquadras,
fortificações enormes, dinheiro,
tudo no plural.

Deprimia-o em Roma
presumir dos colóquios afáveis
da juventude dourada,
sempre respeitosa e formal com ele,
filho de Seleuco Filopátor, o basileu,
presumir o desdém velado
pelas dinastias helenizantes,
decadentes, impotentes para realizações que contam,
sem traquejo na condição das massas.
Na solitude do retiro, garantia furibundo
que nada seria como confabulavam.
Não é um frouxo,
tem ímpeto de luta, ação. Quer erigir-se!

É só achar um jeito de alcançar o Oriente,
deixar atrás a Itália –
e toda a pujança de seu interior,
toda gana,
contagia a populaça.

Ah! Se ao menos estivesse na Síria!
Seu rincão, abandonou-o na tenra idade,
ficara-lhe a imagem difusa.
Mas, em seus devaneios, figurava-a feito
um templo do qual se achega com respeito,
vislumbre de um pais notável, urbes
de sonho, ancoradouros gregos.

E o presente?
                 Desesperança e dor.
A mocidade romana tinha razão.
As dinastias que a Tomada macedônia propiciou,
era improvável que perpetuassem.

Dava no mesmo: fez o que pode,
deu tudo de si.
E, no negrume da inanição,  bate na mesma tecla,
altivo: fracassou,
mas o mundo ainda vislumbra sua inarrestável bravura.

O resto: divagações oníricas, empenho inefetivo.
A Síria de hoje é um retrato esmaecido de sua pátria.
Pertence a gente como Heraclides e Balas.

[1919]


ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ
(162-150 Π.Χ.)
Κάθε του προσδοκία βγήκε λανθασμένη!

Φαντάζονταν έργα να κάμει ξακουστά,
να παύσει την ταπείνωσι που απ' τον καιρό της μάχης
της Μαγνησίας την πατρίδα του πιέζει.

Να γίνει πάλι κράτος δυνατό η Συρία,
με τους στρατούς της, με τους στόλους της,
με τα μεγάλα κάστρα, με τα πλούτη.

Υπέφερε, πικραίνονταν στην Ρώμη
σαν ένοιωθε στες ομιλίες των φίλων του,
της νεολαίας των μεγάλων οίκων,
μες σ' όλην την λεπτότητα και την ευγένεια
που έδειχναν σ' αυτόν, του βασιλέως
Σελεύκου Φιλοπάτορος τον υιό -
σαν ένοιωθε που όμως πάντα υπήρχε μια κρυφή
ολιγωρία για τες δυναστείες τες ελληνίζουσες•
που ξέπεσαν, που για τα σοβαρά έργα δεν είναι,
για των λαών την αρχηγία πολύ ακατάλληλες.
Τραβιούνταν μόνος του, κι αγανακτούσε, κι όμνυε
που όπως τα θαρρούν διόλου δεν θάναι•
ιδού που έχει θέλησιν αυτός•
θ' αγωνισθεί, θα κάμει, θ' ανυψώσει.

Αρκεί να βρει έναν τρόπο στην Ανατολή να φθάσει,
να κατορθώσει να ξεφύγει από την Ιταλία -
κι όλην αυτήν την δύναμι που έχει
μες στην ψυχή του, όλην την ορμήν
αυτή θα μεταδώσει στον λαό.

Α στην Συρία μονάχα να βρεθεί!
Έτσι μικρός απ' την πατρίδα έφυγε
που αμυδρώς θυμούνταν την μορφή της.
Μα μες στην σκέψι του την μελετούσε πάντα
σαν κάτι ιερό που προσκυνώντας το πλησιάζεις,
σαν οπτασία τόπου ωραίου, σαν όραμα
ελληνικών πόλεων και λιμένων.-

Και τώρα;
                 Τώρα απελπισία και καϋμός.
Είχανε δίκιο τα παιδιά στην Ρώμη.
Δεν είναι δυνατόν να βασταχθούν η δυναστείες
που έβγαλε η Κατάκτησις των Μακεδόνων.

Αδιάφορον: επάσχισεν αυτός,
όσο μπορούσεν αγωνίσθηκε.
Και μες στην μαύρη απογοήτευσί του,
ένα μονάχα λογαριάζει πια
με υπερηφάνειαν• που, κ' εν τη αποτυχία του,
την ίδιαν ακατάβλητην ανδρεία στον κόσμο δείχνει.

Τ' άλλα - ήσαν όνειρα και ματαιοπονίες.
Αυτή η Συρία - σχεδόν δεν μοιάζει σαν πατρίς του,
αυτή είν' η χώρα του Ηρακλείδη και του Βάλα.

[1919]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

SE MORREU, DE FATO
“O Sábio furtou-se ao convívio. Onde é o seu retiro?
Após sucessivos prodígios,
o renome de sua didascália
atinge todos os quadrantes,
e ele se ausenta sem aviso prévio,
sem que ninguém nos assegure seu destino
(sua lápide continua um ponto de interrogação).
Segundo algumas versões, teria morrido em Éfeso,
mas Dámis cala o episódio nenhuma
linha Dámis nos deixou sobre o passamento de Apolônio.
Houve quem garantisse: em Lindos,
o viram pela vez derradeira.
Teria alçado, céu-acima, em Creta,
reza a lenda – verídica? –
no templo antigo de Díctina.
O que temos é a embasbacante
aparição (coisa do outro mundo)
ao moço que se aprimorava em Tiana.
Quem sabe faltou oportunidade
para o mundo vislumbrar o seu retorno,
se não perambular em nosso meio,
incógnito em outra figura. Mas seu reaparecimento
terá um rumo, a doutrina da justiça. E
reinstaura o culto dos numes nossos,
a finura do cerimonial helênico.”

Tal era o devaneio no mísero habitáculo,
concluída a leitura de Filóstrato,
“Apolônio de Tiana, sua existência”,
um dos raros pagãos,
raríssimos, sobrevivos. Aliás,
homem retraído, de pouca visibilidade – um cristão
diante de terceiros, assíduo também ele na igreja.
Era a época do reinado de extrema devoção
de Justino, o geronte;
e Alexandria, pólis pia,
execrava os miseráveis, adeptos da idolatria.

[1920]



ΕΙΓΕ ΕΤΕΛΕΥΤΑ
«Πού απεσύρθηκε, πού εχάθηκε ο Σοφός;
Έπειτ' από τα θαύματά του τα πολλά,
την φήμη της διδασκαλίας του
που διεδόθηκεν εις τόσα έθνη
εκρύφθηκ' αίφνης και δεν έμαθε κανείς
με θετικότητα τι έγινε
(ουδέ κανείς ποτέ είδεν τάφον του).
Έβγαλαν μερικοί πως πέθανε στην Έφεσο.
Δεν τόγραψεν ο Δάμις όμως• τίποτε
για θάνατο του Απολλωνίου δεν έγραψεν ο Δάμις.
Άλλοι είπανε πως έγινε άφαντος στην Λίνδο.
Ή μήπως είν' εκείν' η ιστορία
αληθινή, που ανελήφθηκε στην Κρήτη,
στο αρχαίο της Δικτύννης ιερόν.-
Αλλ' όμως έχουμε την θαυμασία,
την υπερφυσικήν εμφάνισί του
εις έναν νέον σπουδαστή στα Τύανα.-
Ίσως δεν ήλθεν ο καιρός για να επιστρέψει,
για να φανερωθεί στον κόσμο πάλι•
ή μεταμορφωμένος, ίσως, μεταξύ μας
γυρίζει αγνώριστος.- Μα θα ξαναφανερωθεί
ως ήτανε, διδάσκοντας τα ορθά• και τότε βέβαια
θα επαναφέρει την λατρεία των θεών μας,
και τες καλαίσθητες ελληνικές μας τελετές.»

Έτσι ερέμβαζε στην πενιχρή του κατοικία -
μετά μια ανάγνωσι του Φιλοστράτου
«Τα ες τον Τυανέα Απολλώνιον» -
ένας από τους λίγους εθνικούς,
τους πολύ λίγους που είχαν μείνει. Άλλωστε - ασήμαντος
άνθρωπος και δειλός - στο φανερόν
έκανε τον Χριστιανό κι αυτός κ' εκκλησιάζονταν.
Ήταν η εποχή καθ' ήν βασίλευεν,
εν άκρα ευλαβεία, ο γέρων Ιουστίνος,
κ' η Αλεξάνδρεια, πόλις θεοσεβής,
αθλίους ειδωλολάτρας αποστρέφονταν.

[1920]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

MOÇOS DE SÍDON (400 D. C.)
O ator conduzido devia entretê-los
com uma recolta de epigramas.

A sala se descortina para o jardim,
de onde a sutileza do arômata floral
confunde-se com a ambrosia
de cinco neo-sidônios, todo-eflúvio.

A leitura passou por Meleagro, Crinágoras, Rianós.
Mas quando o recitador profere
“Ésquilo, o ateniense, filho de Eufórion,
jaz neste ponto” (com ênfase talvez indevida
na “bravura reputadérrima” e no “recanto sacro de Maratona”),
um novato intempestivo, obcecado por escrituras, se apruma
e grita:

“Me dá engulhos essa quadra!
Expressões desse calibre pecam pela inconsistência.
Confere à tua obra – insisto! – o vigor do teu íntimo,
tua artesania! Deves rememorá-la nas fases
negras ou no estertor do teu ciclo.
Não se trata de um conselho, mas de exigência!
Não venhas debulhar de tua memória
a linguagem da tragédia, rútila –
Ó Agamênon! Ó Prometeu embasbacante!
Ó lampejos de Orestes e Cassandra!
Ó Sete avessos a Tebas! Implanta em teu recordo
as fileiras, a turba do tropel,
aliados teus contrários a Dátis e Artafernes.”

[1920]


ΝΕΟΙ ΤΗΣ ΣΙΔΩΝΟΣ (400 Μ.Χ.)
Ο ηθοποιός που έφεραν για να τους διασκεδάσει
απήγγειλε και μερικά επιγράμματα εκλεκτά.

Η αίθουσα άνοιγε στον κήπο επάνω
κ' είχε μιαν ελαφρά ευωδία ανθέων
που ενώνονταν με τα μυρωδικά
των πέντε αρωματισμένων Σιδωνίων νέων.

Διαβάσθηκαν Μελέαγρος, και Κριναγόρας, και Ριανός.
μα σαν απήγγειλεν ο ηθοποιός,
«Αισχύλον Ευφορίωνος Αθηναίον τόδε κεύθει»-
(τονίζοντας ίσως υπέρ το δέον
το «αλκήν δ' ευδόκιμον», το «Μαραθώνιον άλσος»),
πετάχθηκεν ευθύς ένα παιδί ζωηρό,
φανατικό για γράμματα, και φώναξε:

«Α δεν μ' αρέσει το τετράστιχον αυτό.
Εκφράσεις τοιούτου είδους μοιάζουν κάπως σαν λειποψυχίες.
Δόσε -κηρύττω- στο έργον σου όλην την δύναμί σου,
όλην την μέριμνα, και πάλι το έργον σου θυμήσου
μες στην δοκιμασίαν, ή όταν η ώρα σου πια γέρνει.
Ετσι από σένα περιμένω κι απαιτώ.
Κι όχι απ' τον νου σου ολότελα να βγάλεις
της Τραγωδίας τον Λόγο τον λαμπρό-
τι Αγαμέμνονα, τι Προμηθέα θαυμαστό,
τι Ορέστου, τι Κασσάνδρας παρουσίες,
τι Επτά επί Θήβας - και για μνήμη σου να βάλεις
μόνο που μες στων στρατιωτών τες τάξεις, τον σωρό
πολέμησες και συ τον Δάτι και τον Αρταφέρνη».

[1920]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

ANA COMNENA
Konstantinos Kaváfis
Ana Comnena esconjura a viuvez
no intróito à sua Alexíada.

Confusão psíquica. “Lágrimas aos borbotões”,
relata-nos, “vertem-me
os olhos... Ah! Quanto escarcéu vivido,
quanta reviravolta! A dor tritura
os ossos até a medula, fissura a ânima.”

Mas àquela fêmea filomandatária
uma dor, uma única, abalara;
uma amargura apenas (embora a calasse)
acabrunha a grega altaneira:
Fracassa (e não carecia de dores)
na tomada do trono. Quase na palma
de suas mãos, João o seqüestra, o topetudo!

[1920]


ΆΝΝΑ ΚΟΜΝΗΝΉ
Στον πρόλογο της Αλεξιάδος της θρηνεί,
για την χηρεία της η Άννα Κομνηνή.

Εις ίλιγγον είν' η ψυχή της. «Και
ρείθροις δακρύων», μας λέγει, «περιτέγγω
τους οθφαλμούς..... Φευ των κυμάτων» της ζωής της,
«φευ των επαναστάσεων». Την καίει η οδύνη
«μέχρις οστέων και μυελών και μερισμού ψυχής».

Όμως η αλήθεια μοιάζει που μια λύπη μόνην
καιρίαν εγνώρισεν η φίλαρχη γυναίκα•
έναν καϋμό βαθύ μονάχα είχε
(κι ας μην τ' ομολογεί) η αγέρωχη αυτή Γραικιά,
που δεν κατάφερε, μ' όλην την δεξιότητά της,
την Βασιλείαν ν' αποκτήσει• μα την πήρε
σχεδόν μέσ' απ' τα χέρια της ο προπετής Ιωάννης.

[1920]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

DARIO
Fernazes, o poeta, empenha-se no entrecho
fulcral de seu poema épico,
no modo pelo qual Dario, filho de Histaspes,
arresta o reino pérsico (Nosso magno basileu
dele descende, Mitridates, Dioniso e Eupátor).
Mas a questão requer filosofia –
qual o sentido da estesia de Dario?
Soberba? Ebriez? Talvez tão-só lucidez
sobre a vanidade da empresa enorme.
O tema absorve o poeta.

Esbaforido, um fâmulo interrompe-o,
gravoso mensageiro:
explode a guerra com romanos;
o grosso do tropel cruzou os confins.

O poeta aturde. Que fado infausto!
Nosso rei magnânimo, como fará agora
Mitridates, Dioniso e Eupátor
com seus poemas helênicos?
Imagine! Em plena guerra, poemas gregos!

Fernazes baqueia. Que mau destino!
Tinha por certo impor-se aos detratores
com “Dario”,
dar um basta à emulação da crítica.
Desígnio – e que desígnio! – postergado.

Fora apenas um problema de retardo!
Consideremos se Amiso é efetivamente
imune à pugna. Suas muralhas não primam pela solidez.
Os romanos são opositores periculosos.
Temos estofo, nós, os capadócios,
para encará-los, frente a frente? Será viável?
Medir força contra as legiões? Nós?
Que os grandes deuses da Ásia nos resguardem!

Mas, em meio ao turbinoso caos do íntimo,
obceca-o a idéia da poesia, vai e vem –
sim, soberba e ebriez;
soberba e ebriez se assenhoram de Dario.

[1920]


Ο ΔΑΡΕΙΟΣ
Ο ποιητής Φερνάζης το σπουδαίον μέρος
του επικού ποιήματός του κάμνει.
Το πώς την βασιλεία των Περσών
παρέλαβε ο Δαρείος Υστάσπου. (Από αυτόν
κατάγεται ο ένδοξός μας βασιλεύς,
ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ' Ευπάτωρ). Αλλ' εδώ
χρειάζεται φιλοσοφία• πρέπει ν' αναλύσει
τα αισθήματα που θα είχεν ο Δαρείος:
ίσως υπεροψίαν και μέθην• όχι όμως - μάλλον
σαν κατανόησι της ματαιότητος των μεγαλείων.
Βαθέως σκέπτεται το πράγμα ο ποιητής.

Αλλά τον διακόπτει ο υπηρέτης του που μπαίνει
τρέχοντας, και την βαρυσήμαντην είδησι αγγέλλει.
Άρχισε ο πόλεμος με τους Ρωμαίους.
Το πλείστον του στρατού μας πέρασε τα σύνορα.

Ο ποιητής μένει ενεός. Τι συμφορά!
Πού τώρα ο ένδοξός μας βασιλεύς,
ο Μιθριδάτης, Διόνυσος κ' Ευπάτωρ,
μ' ελληνικά ποιήματα ν' ασχοληθεί.
Μέσα σε πόλεμο - φαντάσου, ελληνικά ποιήματα.

Αδημονεί ο Φερνάζης. Ατυχία!
Εκεί που το είχε θετικό με τον «Δαρείο»
ν' αναδειχθεί, και τους επικριτάς του,
τους φθονερούς, τελειωτικά ν' αποστομώσει.
Τι αναβολή, τι αναβολή στα σχέδιά του.

Και νάταν μόνο αναβολή, πάλι καλά.
Αλλά να δούμε αν έχουμε κι ασφάλεια
στην Αμισό. Δεν είναι πολιτεία εκτάκτως οχυρή.
Είναι φρικτότατοι εχθροί οι Ρωμαίοι.
Μπορούμε να τα βγάλουμε μ' αυτούς,
οι Καππαδόκες; Γένεται ποτέ;
Είναι να μετρηθούμε τώρα με τες λεγεώνες;
Θεοί μεγάλοι, της Ασίας προστάται, βοηθήστε μας.-

Όμως μες σ' όλη του την ταραχή και το κακό,
επίμονα κ' η ποιητική ιδέα πάει κ' έρχεται -
το πιθανότερο είναι, βέβαια, υπεροψίαν και μέθην•
υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Δαρείος.

[1920]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

ALEXANDRE BALAS, O BENÉVOLO
Ah! Não me enerva a rachadura de uma roda
no coche ou o malogro da ventura frívola.
Com vinhos rúbeos e rosas entreabertas
pernoito. Tenho a posse de Antióquia.
Ninguém, entre os núbios, é mais incensado.
Balas por mim combale, me idolatra.
À aurora, alegam vício no concurso. Podes me cobrar!
(Fora eu rude, afeito a recados furtivos,
bajuladores premiariam meu coche, mesmo no eixo).

[1921]



ΕΥΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΒΑΛΑ

Α δεν συγχίζομαι που έσπασε μια ρόδα
του αμαξιού, και που έχασα μια αστεία νίκη.
Με τα καλά κρασιά, και μες στα ωραία ρόδα
την νύχτα θα περάσω. Η Αντιόχεια με ανήκει.
Είμαι ο νέος ο πιο δοξαστός.
Του Βάλα είμ' εγώ η αδυναμία, ο λατρευτός.
Αύριο, να δεις, θα πουν πως ο αγών δεν έγινε σωστός.
(Μα αν ήμουν ακαλαίσθητος, κι αν μυστικά το είχα προστάξει -
θάβγαζαν πρώτο, οι κόλακες, και το κουτσό μου αμάξι).

[1921]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

UM ARCONTE BIZANTINO,
POETA NO EXÍLIO
Não me incomoda o arroubo de um estróina: “estróina!”
Jamais titubeei em temas de jaez.
E ratifico minha sapiência mor
em Santos Padres, Escrituras, Cânones dos Sínodos.
Botaniates consultava-me – era seu hábito –
no drama do dilema,
na angústia da aporia,
quando o conteúdo era a eclesia. A mim, primeiro.
Mas, refugo em meu país, aqui (Irene Ducas, a pulha,
que alguém a puna!),  no tédio mais profundo,
o desfrute das  oitavas e sextinas
não é um despautério –
desfrute com mitologia hermética, apolínea, 
dionisíaca,
com heróicos tessálios e peloponésios.
Absorto, burilo o jambo,
aborto em mãos livrescas (ouso dizê-lo)
de Constantinopla.
Talento assim, quem sabe, valeu-me o veto.

[1921]


ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΆΡΧΩΝ,
ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ, ΣΤΙΧΟΥΡΓΩΝ
Οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν.
Στα σοβαρά πράγματα ήμουν πάντοτε
επιμελέστατος. Και θα επιμείνω,
ότι κανείς καλλίτερά μου δεν γνωρίζει
Πατέρας ή Γραφάς, ή τους Κανόνας των Συνόδων.
Εις κάθε αμφιβολίαν του ο Βοτανειάτης,
εις κάθε δυσκολίαν στα εκκλησιαστικά,
εμένα συμβουλεύονταν, εμένα πρώτον.
Αλλά εξόριστος εδώ (να όψεται η κακεντρεχής
Ειρήνη Δούκαινα), και δεινώς ανιών,
ουδόλως άτοπον είναι να διασκεδάζω
εξάστιχα κι οκτάστιχα ποιών -
να διασκεδάζω με μυθολογήματα
Ερμού, και Απόλλωνος, και Διονύσου,
ή ηρώων της Θεσσαλίας και της Πελοποννήσου•
και να συνθέτω ιάμβους ορθοτάτους,
όπως - θα μ' επιτρέψετε να πω - οι λόγιοι
της Κωνσταντινουπόλεως δεν ξέρουν να συνθέσουν.
Αυτή η ορθότης, πιθανόν, είν' η αιτία της μομφής.

[1921]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

ARTISTA DE CRATERAS
Na cratera          pura prata
fatura em prol          do solar Heracleide
o gosto súpero          avulta:
vê! flores pulcras          arroios, arbustos,
no núcleo          o sumo púbere,
nu, erótico;          uma perna sub
merge na água          ainda. Ó memória,
em meus rogos,          eras arrimo ótimo! Queria a figura
do novato benquisto,          seu rosto, ícone exato.
Empresa sobre          difícil: quinze anos,
quase, nos          separam da jornada
em que derruiu na pugna          de Magnésia, em pleno ofício.

[1921]


ΤΕΧΝΟΥΡΓΟΣ ΚΡΑΤΗΡΩΝ

Εις τον κρατήρα αυτόν         από αγνόν ασήμι -
που για του Ηρακλείδη         έγινε την οικία,
ένθα καλαισθησία         πολλή επικρατεί -
ιδού άνθη κομψά,         και ρύακες, και θυμοί,
κ' έθεσα εν τω μέσω         έναν ωραίον νέον,
γυμνόν, ερωτικόν•         μες στο νερό την κνήμη
την μια του έχει ακόμη.-         Ικέτευσα, ω μνήμη,
να σ' εύρω βοηθόν         αρίστην, για να κάμω
του νέου που αγαπούσα         το πρόσωπον ως ήταν.
Μεγάλη η δυσκολία         απέβη επειδή
ως δέκα πέντε χρόνια         πέρασαν απ' την μέρα
που έπεσε, στρατιώτης,         στης Μαγνησίας την ήτταν.

[1921]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

DA ESCOLA DO
FILÓSOFO FAMOSO
Seguiu os passos de Amônio Saccás por dois anos;
mas sua filosofia o entendiou. Saccás e sua filosofia.

Envolveu-se então na política,
mas reconsiderou. Eparco encarnava o estulto;
e os de seu círculo, imbecis altivos, posavam de impolutos.
Precário era o grego desses miseráveis, bárbaro.

A igreja chegou a despertar
sua atenção: batizar-se,
virar cristão? Não insistiu, porém,
nessa via. Os pais eram demasiadamente
pagãos; arrumaria briga com eles,
e da mesada polpuda – que terrível! –
logo o tolheriam.

Mas tinha de tomar uma atitude. Tornou-se habitué
de endereços decaídos em Alexandria,
cada canto onde se ocultava a orgia.

Uma dádiva lhe dera o destino:
dotara-o de um rosto de beleza exímia.
E ele curtia esse dom divino.

Uma década pelo menos
de beldade. Depois,
quem sabe fosse atrás de Saccás.
Se não mais estivesse entre nós, vivo,
procuraria outro filósofo, outro sofista:
sempre se acha alguém com perfil propício.

Ou voltaria para a política? Não via com maus olhos
o histórico da família,
cumpridora dos deveres cívicos,
e a pompa de coisas afins.

[1921]


ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΧΟΛΗΝ ΤΟΥ
ΠΕΡΙΩΝΥΜΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ
Έμεινε μαθητής του Αμμωνίου Σακκά δυο χρόνια•
αλλά βαρέθηκε και την φιλοσοφία και τον Σακκά.

Κατόπι μπήκε στα πολιτικά.
Μα τα παραίτησεν. Ήταν ο Έπαρχος μωρός•
κ' οι πέριξ του ξόανα επίσημα και σοβαροφανή•
τρισβάρβαρα τα ελληνικά των, οι άθλιοι.

Την περιέργειάν του είλκυσε
κομμάτ' η Εκκλησία• να βαπτισθεί
και να περάσει Χριστιανός. Μα γρήγορα
την γνώμη του άλλαξε. Θα κάκιωνε ασφαλώς
με τους γονείς του, επιδεικτικά εθνικούς•
και θα του έπαυαν -πράγμα φρικτόν-
ευθύς τα λίαν γενναία δοσίματα.

Έπρεπεν όμως και να κάμει κάτι. Έγινε ο θαμών
των διεφθαρμένων οίκων της Αλεξανδρείας,
κάθε κρυφού καταγωγίου κραιπάλης.

Η τύχη του εφάν' εις τούτο ευμενής•
τον έδωσε μορφήν εις άκρον ευειδή.
Και χαίρονταν την θείαν δωρεάν.

Τουλάχιστον για δέκα χρόνια ακόμη
η καλλονή του θα διαρκούσεν. Έπειτα -
ίσως εκ νέου στον Σακκά να πήγαινε.
Κι αν εν τω μεταξύ απέθνησκεν ο γέρος,
πήγαινε σ' άλλου φιλοσόφου ή σοφιστού•
πάντοτε βρίσκεται κατάλληλος κανείς.

Ή τέλος, δυνατόν και στα πολιτικά
να επέστρεφεν -αξιεπαίνως ενθυμούμενος
τες οικογενειακές του παραδόσεις,
το χρέος προς την πατρίδα, κι άλλα ηχηρά παρόμοια.

[1921]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

A ANTÍOCO EPÍFANES
Em Antióquia, o rapaz           fala ao basileu:
“no coração palpita            a chance alvíssara;
os macedônios,  Antíoco Epífanes,          os macedônios
retomam               a mega lide.
Vitoriosos,              quem quiser aufira
leão e corcéis              o Pã coralino
o solar sublime               os cômoros de Tiro,
teus dons que avultam,                Antíoco Epífanes!”

O basileu cedia           à comoção.
Mas rememora            pai e irmão
e cala.            O que dissesse
um intruso delataria?             Aliás, impõe-se logo
o previsível em Pidna:           a ruína do epílogo.

[1922]


ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΤΙΟΧΟΝ ΕΠΙΦΑΝΗ
Ο νέος Αντιοχεύς        είπε στον βασιλέα,
«Μες την καρδιά μου πάλλει        μια προσφιλής ελπίς•
οι Μακεδόνες πάλι,        Αντίοχε Επιφανή,
οι Μακεδόνες είναι        μες στην μεγάλη πάλη.
"Ας ήταν να νικήσουν –        και σ' όποιον θέλει δίδω
τον λέοντα και τους ίππους,        τον Πάνα από κοράλλι,
και το κομψό παλάτι,        και τους εν Τύρω κήπους,
κι οσ' άλλα μ' έχεις δώσει,        Αντίοχε Επιφανή.»

Ίσως να συγκινήθη        κομμάτι ο βασιλεύς.
Μα πάραυτα θυμήθη        πατέρα κι αδελφόν,
καί μήτε απεκρίθη.        Μπορούσε ωτακουστής
να επαναλάβει κάτι. –       Άλλωστε, ως φυσικόν,
ταχέως επήλθε εις Πύδναν        η απαισία λήξις.

[1922]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

TEATRO DE SÍDON (400 D. C.)
Pai pobro,            púbere esbelto
no palco,            pluriadorável,
versejador eventual          em grego,
assaz audaz,           de mão em mão
divulgo-os (me poupo)           não os leia
o veste-gris           pregador do useiro,
versos de puro           êxtase, estéril
eros: ao ad             verso apraz o veto.

[1923]


ΘΕΑΤΡΟΝ ΤΗΣ ΣΙΔΩΝΟΣ (400 Μ.Χ.)
Πολίτου εντίμου υιός –          προ πάντων, ευειδής
έφηβος του θεάτρου,          ποικίλως αρεστός,
ενίοτε συνθέτω          εν γλώσση ελληνική
λίαν ευτόλμους στίχους,          που τους κυκλοφορώ
πολύ κρυφά, εννοείται –          θεοί! να μην τους δουν
οι τα φαιά φορούντες,          περί ηθικής λαλούντες –
στίχους της ηδονής          της εκλεκτής, που πηαίνει
προς άγονην αγάπη          κι αποδοκιμασμένη.

[1923]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

ALEXANDRIA, 31 A.C.

Konstantinos Kaváfis, by Vangelis Andreopoulos
De sua micro (às margens do lugar)
aldeia, o biscateiro quase a arfar

com tanto pó: “Incenso!” “Goma!” “Azeite
fino!” “Perfume capilar: aceite!”

grita ao léu. Quem o escuta? Tanta gente,
cortejo, som! O que há de tão premente?

A turba o arrasta, engole, o leva ao chão.
Apoplético, indaga à contramão:

“O que há?” Ouve a mentira que o palácio
propaga: Antônio vence os gregos, fácil.

[1924]


ΤΟ 31 Π.Χ. ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ
Απ' την μικρή του, στα περίχωρα πλησίον, κώμη,
και σκονισμένος από το ταξείδι ακόμη

έφθασεν ο πραγματευτής. Και «Λίβανον!» και «Κόμμι!»
«Άριστον Έλαιον!» «Άρωμα για την κόμη!»

στους δρόμους διαλαλεί. Αλλ' η μεγάλη οχλοβοή,
κ' η μουσικές, κ' η παρελάσεις που αφίνουν ν' ακουσθεί.

Το πλήθος τον σκουντά, τον σέρνει, τον βροντά.
Κι όταν πια τέλεια σαστισμένος, «Τι είναι η τρέλλα αυτή;» ρωτά,

ένας του ρίχνει κι αυτουνού την γιγαντιαία ψευτιά
του παλατιού - που στην Ελλάδα ο Αντώνιος νικά.

[1924]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

DE VIDRO COLORIDO
Um aspecto da coroação, em Blaquerna, de João Cantacouzeno
e de Irene, filha de Andronico Asán,
assaz me consterna.
Dinheiro curto para o luxo de profusas pedrarias
(mega penúria dizima nosso Estado infausto),
incrustam falsas. Miríades de partículas vítreas,
rubras, gázeas, azulinas. Esses microvidros
que cintilam não desabonam ninguém,
não são um acinte, antes
se insurgem tristes,
avessos a moiramarga
de estefânios,
imerecida.
Simbolizam o cabível,
dom adequado ao coroamento
de um grão João Cantacouzeno,
de uma grã Irene, filha de Andronico Asán.

[1925]


ΑΠΌ ΥΑΛΊ ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΌ

Πολύ με συγκινεί μια λεπτομέρεια
στην στέψιν, εν Βλαχέρναις, του Ιωάννη Καντακουζηνού
και της Ειρήνης Ανδρονίκου Ασάν.
Όπως δεν είχαν παρά λίγους πολυτίμους λίθους
(του ταλαιπώρου κράτους μας ήταν μεγάλ' η πτώχεια)
φόρεσαν τεχνητούς. Ένα σωρό κομμάτια από υαλί,
κόκκινα, πράσινα ή γαλάζια. Τίποτε
το ταπεινόν ή το αναξιοπρεπές
δεν έχουν κατ' εμέ τα κομματάκια αυτά
από υαλί χρωματιστό. Μοιάζουνε τουναντίον
σαν μια διαμαρτυρία θλιβερή
κατά της άδικης κακομοιριάς των στεφομένων.
Είναι τα σύμβολα του τι ήρμοζε να έχουν,
του τι εξ άπαντος ήταν ορθόν να έχουν
στην στέψι των ένας Κυρ Ιωάννης Καντακουζηνός,
μια Κυρία Ειρήνη Ανδρονίκου Ασάν.

[1925]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

APOLÔNIO DE TIANA EM RODES
Apolônio parlamentava com um arquiteto
novato, autor de um projeto em Rodes,
solar suntuoso. O tema era a instrução adequada,
os fundamentos. “Quando adentro num templo”,
disse o tianeu sem titubeio,
“apraz-me vislumbrar em seu espaço exíguo
a estátua de marfim, dourada,
bem mais do que a modelada em cerâmica
barata
no gigantesco.

Traste é a manufatura em “cerâmica barata”;
e o que é pior: há quem se engane, incauto,
e engula o engodo, em cerâmica barata!

[1925]


ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΤΥΑΝΕΥΣ ΕΝ ΡΟΔΩ
Για την αρμόζουσα παίδευσι κι αγωγή
ο Απολλώνιος ομιλούσε μ' έναν
νέον που έκτιζε πολυτελή
οικίαν εν Ρόδω. «Εγώ δε ες ιερόν»
είπεν ο Τυανεύς στο τέλος «παρελθών
πολλώ αν ήδιον εν αυτώ μικρώ
όντι άγαλμα ελέφαντός τε και χρυσού
ίδοιμι ή εν μεγάλω κεραμεούν τε και φαύλον.»-

Το «κεραμεούν» και «φαύλον»• το σιχαμερό:
που κιόλας μερικούς (χωρίς προπόνησι αρκετή)
αγυρτικώς εξαπατά. Το κεραμεούν και φαύλον.

[1925]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

NUM DEMO DA ÁSIA MENOR
A novidade sobre o desenlace da guerra naval em Áccio
nos pegara de surpresa.
Mas é ociosa a redução de um texto diverso.
Basta a alteração do nome. No desfecho,
em lugar de “Tendo poupado Roma de Otávio,
o funesto,
um César com um quê de paródico”,
inscrevemos “Tendo poupado Roma de Antônio,
o funesto.”
O teor continua válido.

“Ao arrebatador, ao número um,
ao indobrável em toda e qualquer rusga,
ao ínclito realizador no campo da política,
a Antônio, em que nosso demo
depositava todas as esperanças”,
nesse ponto, como o dissemos, o câmbio: “ao César,
verdadeira premiação de Zeus,
à muralha inquebrantável para os gregos,
a quem propugna, gentil, o estilo de vida grego,
ao queridíssimo em todos os quadrantes gregos,
ao mais qualificado para os louvores rútilos
(incluindo delongas narrativas de seus prodígios),
em língua grega (prosa e poesia),
em língua grega (sinônimo de renome)”
etc., etc. E tudo fica nos conformes.

[1926]


ΕΝ ΔΗΜΩ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ
Η ειδήσεις για την έκβασι της ναυμαχίας, στο Άκτιον,
ήσαν βεβαίως απροσδόκητες.
Αλλά δεν είναι ανάγκη να συντάξουμε νέον έγγραφον.
Τ' όνομα μόνον ν' αλλαχθεί. Αντίς, εκεί
στες τελευταίες γραμμές, «Λυτρώσας τους Ρωμαίους
απ' τον ολέθριον Οκτάβιον,
τον δίκην παρωδίας Καίσαρα,»
τώρα θα βάλουμε «Λυτρώσας τους Ρωμαίους
απ' τον ολέθριον Αντώνιον».
Όλο το κείμενον ταιριάζει ωραία.

« Στον νικητήν, τον ενδοξότατον,
τον εν παντί πολεμικώ έργω ανυπέρβλητον,
τον θαυμαστόν επί μεγαλουργία πολιτική,
υπέρ του οποίου ενθέρμως εύχονταν ο δήμος•
την επικράτησι του Αντωνίου»
εδώ, όπως είπαμεν, η αλλαγή: «του Καίσαρος
ως δώρον του Διός κάλλιστον θεωρών -
στον κραταιό προστάτη των Ελλήνων,
τον έθη ελληνικά ευμενώς γεραίροντα,
τον προσφιλή εν πάση χώρα ελληνική,
τον λίαν ενδεδειγμένον για έπαινο περιφανή,
και για εξιστόρησι των πράξεών του εκτενή
εν λόγω ελληνικώ κ' εμμέτρω και πεζώ•
εν λόγω ελληνικώ  που είν' ο φορεύς της φήμης,»
και τα λοιπά, και τα λοιπά. Λαμπρά ταιριάζουν όλα.

[1926]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

CLITO, ADOECIDO
Clito, rapaz gentil,
beirando os vinte e três anos,
educação primorosa, exímio em grego,
sofre de enfermidade grave. A febre o abate,
a mesma que, no ano em curso, arruína Alexandria.

A febre o abate, bem agora que o desgosto já
o derrubara, quando o amigo, ator novato,
não mais o quis, cansou de amá-lo.

A enfermidade é grave e aturde os genitores.

Aturde também a fâmula senil,
responsável por ele desde sempre.
No auge do desconforto,
lhe vem à mente um ídolo que, infante,
idolotrava, antes de, servil,
ingressar no lar de cristãos probos, antes de cristianizar-se.
Sorrateira, apodera-se de uns biscoitos, vinho e mel.
Deposita-os à beira-ídolo. Entoa ladainha súplices,
rememoradas tangencialmente. A tolo não se apercebe
de que ao dâimon fusco é igual
se um cristão recobra ou não sua saúde.

[1926]



Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ ΤΟΥ ΚΛΕΙΤΟΥ
Ο Κλείτος, ένα συμπαθητικό
παιδί, περίπου είκοσι τριώ ετών -
με αρίστην αγωγή, με σπάνια ελληνομάθεια -
ειν' άρρωστος βαρειά. Τον ηύρε ο πυρετός
που φέτος θέρισε στην Αλεξάνδρεια.

Τον ηύρε ο πυρετός εξαντλημένο κιόλας ηθικώς
απ' τον καϋμό που ο εταίρος του, ένας νέος ηθοποιός,
έπαυσε να τον αγαπά και να τον θέλει.

Ειν' άρρωστος βαρειά, και τρέμουν οι γονείς του.

Και μια γρηά υπηρέτρια που τον μεγάλωσε,
τρέμει κι αυτή για την ζωή του Κλείτου.
Μες στην δεινήν ανησυχία της
στον νου της έρχεται ένα είδωλο
που λάτρευε μικρή, πριν μπει αυτού, υπηρέτρια,
σε σπίτι Χριστιανών επιφανών, και χριστιανέψει.
Παίρνει κρυφά κάτι πλακούντια, και κρασί, και μέλι.
Τα πάει στο είδωλο μπροστά. Όσα θυμάται μέλη
της ικεσίας ψάλλει• άκρες, μέσες. Η κουτή
δεν νοιώθει που τον μαύρον δαίμονα λίγο τον μέλει
αν γιάνει ή αν δεν γιάνει ένας Χριστιανός.

[1926]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

Konstantinos Kaváfis
§

ANA DALASSENA
Em bula ouro, Aléxios Comneno inscreve a pompa
de um encômio a Ana Dalassena, dama serena,
sua mãe,
ínclita fautora,
supra-sumo na postura.
Do feixe de louvores,
translado a sutileza de uma frase,
para formosura:
“A aspereza de um meu, de um teu,
jamais se consentiu aquela boca.”

[1927]


ΆΝΝΑ ΔΑΛΑΣΣΗΝΗ
Εις το χρυσόβουλλον που έβγαλ' ο Αλέξιος Κομνηνός
για να τιμήσει την μητέρα του επιφανώς,
την λίαν νοήμονα Κυρίαν Άννα Δαλασσηνή --
την αξιόλογη στα έργα της, στα ήθη --
υπάρχουν διάφορα εγκωμιαστικά:
εδώ ας μεταφέρουμε από αυτά
μια φράσιν έμορφην, ευγενική
«Ου το εμόν ή το σον, το ψυχρόν τούτο ρήμα, ερρήθη».

[1927]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

HEGÊMONE DA LÍBIA OCIDENTAL
Nos dez dias de sua estada em Alexandria,
deixou impressão positiva
o hegêmone da Líbia ocidental,
Aristômenes, filho de Menelau.
Com suas vestes combinava o nome: ambos discretos, à grega.
Não era um perquiridor de honrarias,
as quais, modesto, acolhia satisfeito.
Seu dispêndio concentrava em bibliografia grega,
no campo historiográfico e filosófico.
Era um sujeito de poucas palavras.
Cogitavam da profundeza de suas reflexões,
gente assim não é de abrir a boca.

Não eram profundas suas reflexões ou coisa que o valha.
Tratava-se de um ente corriqueiro, ridículo.
Assumiu denominação grega, indumentária grega,
absorveu aqui e ali certas posturas gregas;
sua ânima se pelava de medo
com a eventual reversão
da impressão positiva,
caso escorregasse no grego, com grotescos barbarismos,
e os alexandrinos, como de hábito,
seres abomináveis,
zombassem dele.

Esse o motivo de sua continência verbal,
obcecado, trêmulo, com declinações e prosódia.
Aporrinhava-o o fato de ecoar, reprimida,
dentro de si,
a profusão de vozes.

[1928]


ΗΓΕΜΏΝ ΕΚ ΔΥΤΙΚΉΣ ΛΙΒΎΗΣ
Άρεσε γενικώς στην Αλεξάνδρεια,
τες δέκα μέρες που διέμεινεν αυτού,
ο ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης
Αριστομένης, υιός του Μενελάου.
Ως τ' όνομά του, κ' η περιβολή, κοσμίως, ελληνική.
Δέχονταν ευχαρίστως τες τιμές, αλλά
δεν τες επιζητούσεν• ήταν μετριόφρων.
Αγόραζε βιβλία ελληνικά,
ιδίως ιστορικά και φιλοσοφικά.
Προ πάντων δε άνθρωπος λιγομίλητος.
Θάταν βαθύς στες σκέψεις, διεδίδετο,
κ' οι τέτοιοι τόχουν φυσικό να μη μιλούν πολλά.

Μήτε βαθύς στες σκέψεις ήταν, μήτε τίποτε.
Ένας τυχαίος, αστείος άνθρωπος.
Πήρε όνομα ελληνικό, ντύθηκε σαν τους Έλληνας,
έμαθ' επάνω, κάτω σαν τους Έλληνας να φέρεται•
κ' έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόν
χαλάσει την καλούτσικην εντύπωσι
μιλώντας με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά,
κ' οι Αλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό,
ως είναι το συνήθειο τους, οι απαίσιοι.

Γι' αυτό και περιορίζονταν σε λίγες λέξεις,
προσέχοντας με δέος τες κλίσεις και την προφορά•
κ' έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας
κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του.

[1928]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

NUMA ENORME COLÔNIA
GREGA, 200 A. C.
É inegável que a citação o na Colônia
não é lá essas coisas.
Demos alguns passos à frente,
mas quem sabe não é chegada a hora
de requisitarmos um Reformador Político,
como alguns cogitam.

O problema é que esse tipo de gente
faz tempestade em copo d`água
(prescindir deles seria
um sonho). Esmiúçam cada minúcia,
cada tópico, põem tudo sob lupa,
e lá vêm prescrevendo mudanças estruturais,
a execução brusca, da noite para o dia.

São ótimos no receituário de sacrifícios:
Aquela possessão, colocai-a de lado;
sua manutenção traz instabilidade;
as Colônias naufragam por sua causa.
Quanto a este recurso, abri mão,
idem com o outro referente ao primeiro;
por dedução lógica, inclua-se o terceiro!
São imprescindíveis, mas fazer o quê?
A responsabilidade é grande e o prejuízo, enorme.

Estigmatizam tudo: “É luxo!”,
à medida que avançam na sindicância. Exigem sua eliminação!
Mas a impossibilidade de supressão é um fato.

Quando, com ares de dever cumprido, encerram a peritagem,
após detalharem relatórios e gráficos,
e vão embora, embolsando remuneração adequada,
que saldo deixa a intervenção cirúrgica?

Agora talvez não seja o momento mais propício.
A pressa é inimiga da perfeição.
Sofre revés quem age de afogadilho.
A colônia – vá lá! – tem aspectos aperfeiçoáveis. Não poucos.
Mas, subtraída a imperfeição, o que resta de humano?
Além do mais – alguém duvida? – avançamos...

[1928]


ΕΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΑΠΟΙΚΙΑ, 200 Π.Χ.
Ότι τα πράγματα δεν βαίνουν κατ' ευχήν στην Αποικία
δεν μέν' η ελαχίστη αμφιβολία,
και μ' όλο που οπωσούν τραβούμ' εμπρός,
ίσως, καθώς νομίζουν ουκ ολίγοι, να έφθασε ο καιρός
να φέρουμε Πολιτικό Αναμορφωτή.

Όμως το πρόσκομμα κ' η δυσκολία
είναι που κάμνουνε μια ιστορία
μεγάλη κάθε πράγμα οι Αναμορφωταί
αυτοί. (Ευτύχημα θα ήταν αν ποτέ
δεν τους χρειάζονταν κανείς). Για κάθε τι,
για το παραμικρό ρωτούνε κ' εξετάζουν,
κ' ευθύς στον νου τους ριζικές μεταρρυθμίσεις βάζουν,
με την απαίτησι να εκτελεσθούν άνευ αναβολής.

Έχουνε και μια κλίσι στες θυσίες.
Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη•
η κατοχή σας είν' επισφαλής:
η τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες.
Παραιτηθείτε από την πρόσοδον αυτή,
κι από την άλληνα την συναφή,
κι από την τρίτη τούτην: ως συνέπεια φυσική•
είναι μεν ουσιώδεις, αλλά τι να γίνει;
σας δημιουργούν μια επιβλαβή ευθύνη.

Κι όσο στον έλεγχό τους προχωρούνε,
βρίσκουν και βρίσκουν περιττά, και να παυθούν ζητούνε•
πράγματα που όμως δύσκολα τα καταργεί κανείς.

Κι όταν, με το καλό, τελειώσουνε την εργασία,
κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς,
απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία,
να δούμε τι απομένει πια, μετά
τόση δεινότητα χειρουργική.-

Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός.
Να μη βιαζόμεθα• είν' επικίνδυνον πράγμα η βία.
Τα πρόωρα μέτρα φέρνουν μεταμέλεια.
Έχει άτοπα πολλά, βεβαίως και δυστυχώς, η Αποικία.
Όμως υπάρχει τι το ανθρώπινον χωρίς ατέλεια;
Και τέλος πάντων, να, τραβούμ' εμπρός.

[1928]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

VAMOS, REI LACEDEMÔNIO!
Cratesicléia vetava que a vissem
chorosa, lamentando-se.

Konstantinos Kaváfis
Passava altiva e ensimesmada.
Traço algum de rancor e angustia
no semblante imperturbável.
Num só instante baqueia:
no pré-embarque no navio nefasto rumo a Alexandria,
conduziu o filho ao santuário de Poseidon
e, solitários, o estreitou,
beijou-o, "triturado pela dor",
na frase de Plutarco, "totalmente devastado."
Mas era dama de fibra,
e, reaprumando-se, notável,
volta-se para Cleômenes: "Vamos, rei
lacedemônio! Ninguém nos vislumbre, à saída,
sorumbáticos.
Seria denegrir Esparta.
Isso depende só de nós,
já o destino é o dâimon quem nos brinda."

E, a bordo do navio, buscou o "nos brinda".

[1929]


ΆΓΕ, Ω ΒΑΣΙΛΕΥ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ
Δεν καταδέχονταν η Κρατησίκλεια
ο κόσμος να την δει να κλαίει και να θρηνεί•
και μεγαλοπρεπής εβάδιζε και σιωπηλή.
Τίποτε δεν απόδειχνε η ατάραχη μορφή της
απ' τον καϋμό και τα τυράννια της.
Μα όσο και νάναι μια στιγμή δεν βάσταξε•
και πριν στο άθλιο πλοίο μπει να πάει στην Αλεξάνδρεια,
πήρε τον υιό της στον ναό του Ποσειδώνος,
και μόνοι σαν βρεθήκαν τον αγκάλιασε
και τον ασπάζονταν, «διαλγούντα», λέγει
ο Πλούταρχος, «και συντεταραγμένον».
Όμως ο δυνατός της χαρακτήρ επάσχισε•
και συνελθούσα η θαυμασία γυναίκα
είπε στον Κλεομένη «Άγε, ω βασιλεύ
Λακεδαιμονίων, όπως, επάν έξω
γενώμεθα, μηδείς ίδη δακρύοντας
ημάς μηδέ ανάξιόν τι της Σπάρτης
ποιούντας. Τούτο γαρ εφ' ημίν μόνον•
αι τύχαι δε, όπως αν ο δαίμων διδώ, πάρεισι.»

Και μες στο πλοίο μπήκε, πηαίνοντας προς το «διδώ».

[1929]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

§

BEM QUE PODERIAM TER CRIADO...
Cheguei a ficar no osso; sem teto, por pouco. 
Antióquia, urbe fatal,
corroeu todo meu pecúnio:
urbe fatal com seu alto poder aquisitivo.

Mas sou jovem e gozo de excelente saúde.
Poucos superam meu domínio do grego
(Aristóteles e Platão, conheço-os não só pelas bordas;
poetas e oradores integram meu repertório).
Não sou jejuno em corolários militares,
privo da amizade de mandatários mercenários.
Em assuntos administrativos, dou aqui e ali meus palpites.
No ano passado, fiquei um semestre em Alexandria;
tenho alguma idéia  (ponto a meu favor) do que ocorre por lá:
as ambições de Kakérgetes, suas lambanças etc.

Feitas as apresentações, quem melhor do que eu
é talhado para servir a Síria,
meu rincão natal, a que tanto admiro?

Envidarei esforços, seja qual for meu encargo,
em prol da pátria. Sonho com isso.
Se, com sua metodologia, me barram –
conhecemos bem esses canalhas para repisar no assunto...
Se me barram, não me venham responsabilizar!

Primeiro recorro ao Zabinas;
se esse bestunto não for com a minha cara,
procuro Gripo,  seu oponente.
Se o estulto me oferece as omoplatas,
busco Hircano imediatamente.

Devo cair nas graças de um dos três.

Não tenho peso na consciência
pelo nível-chão da opção.
A tríade sangra por igual a Síria.

Alguém me inculpa, a mim, na bancarrota?
Azarado, quero dar um jeito no que é meu.
Os deuses bem que poderiam ter criado um quarto,
alguém de índole melhor. Não lhes falta potencial.
Feliz da vida, eu lhe faria companhia.

[1930]


ΑΣ ΦΡΟΝΤΙΖΑΝ
Κατήντησα σχεδόν ανέστιος και πένης.
Αυτή η μοιραία πόλις, η Αντιόχεια
όλα τα χρήματά μου τάφαγε:
αυτή η μοιραία με τον δαπανηρό της βίο.

Αλλά είμαι νέος και με υγείαν αρίστην.
Κάτοχος της ελληνικής θαυμάσιος
(ξέρω και παραξέρω Αριστοτέλη, Πλάτωνα•
τι ρήτορας, τι ποιητάς, τι ό,τι κι αν πεις).
Από στρατιωτικά έχω μιαν ιδέα,
κ' έχω φιλίες με αρχηγούς των μισθοφόρων.
Είμαι μπασμένος κάμποσο και στα διοικητικά.
Στην Αλεξάνδρεια έμεινα έξι μήνες, πέρσι•
κάπως γνωρίζω (κ' είναι τούτο χρήσιμον) τα εκεί:
του Κακεργέτη βλέψεις, και παληανθρωπιές, και τα λοιπά.

Όθεν φρονώ πως είμαι στα γεμάτα
ενδεδειγμένος για να υπηρετήσω αυτήν την χώρα,
την προσφιλή πατρίδα μου Συρία.

Σ' ό,τι δουλειά με βάλουν θα πασχίσω
να είμαι στην χώρα ωφέλιμος. Αυτή είν' η πρόθεσίς μου.
Αν πάλι μ' εμποδίσουνε με τα συστήματά τους -
τους ξέρουμε τους προκομένους: να τα λέμε τώρα;
αν μ' εμποδίσουνε, τι φταίω εγώ.

Θ' απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα,
κι αν ο μωρός αυτός δεν μ' εκτιμήσει,
θα πάγω στον αντίπαλό του, τον Γρυπό.
Κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δεν με προσλάβει,
πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό.

Θα με θελήσει πάντως ένας απ' τους τρεις.

Κ' είν' η συνείδησίς μου ήσυχη
για το αψήφιστο της εκλογής.
Βλάπτουν κ' οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.

Αλλά, κατεστραμένος άνθρωπος, τι φταίω εγώ.
Ζητώ ο ταλαίπωρος να μπαλωθώ.
Ας φρόντιζαν οι κραταιοί θεοί
να δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό.
Μετά χαράς θα πήγαινα μ' αυτόν.

[1930]

- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: 60 Poemas". [tradução Trajano Vieira]. São Paulo: Ateliê Editorial, 2007.

http://www.elfikurten.com.br/2016/02/konstantinos-kavafis.html
Konstantinos Kaváfis
ÍTACAS
Quando, de volta, viajares para Ítaca
roga que tua rota seja longa,
repleta de peripécias, repleta de conhecimentos.
Aos Lestrigões, aos Cíclopes,
ao colério Posêidon, não temas:
tais prodígios jamais encontrará em teu roteiro,
se mantiveres altivo o pensamento e seleta
a emoção que tocar teu alento e teu corpo.
Nem Lestrigões nem Cíclopes,
nem o áspero Posêidon encontrarás,
se não os tiveres imbuído em teu espírito,
se teu espírito não os suscitar diante de ti.

Roga que tua rota seja longa,
que, múltiplas se sucedam as manhãs de verão.
Com que euforia, com que júbilo extremo
entrarás, pela primeira vez num porto ignoto!
Faze escala nos empórios fenícios para arrematar mercadorias belas;
madrepérolas e corais, âmbares e ébanos
e voluptuosas essências aromáticas, várias,
tantas essências, tantos arômatos, quantos puderes achar.
 

Detém-te nas cidades do Egito -nas muitas cidades-
para aprenderes coisas e mais coisas com os sapientes zelosos.
Todo tempo em teu íntimo Ítaca estará presente.
Tua sina te assina esse destino,
mas não busques apressar tua viagem.
É bom que ela tenha uma crônica longa, duradoura,
e que aportes velho, finalmente, à ilha,
rico do muito que ganhares no decurso do caminho,
sem esperares de Ítaca riquezas.
Ítaca te deu essa beleza de viagem.
Sem ela não a terias empreendido.
Nada mais precisa dar-te.

Se te parece pobre, Ítaca não te iludiu.
Agora tão sábio, tão plenamente vivido,
bem compreenderás o sentido das Ítacas.



Ιθάκη
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.
Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους,
να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά,
σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους.
Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί ειν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.
- Konstantinos Kaváfis, em "Konstantinos Kaváfis: poemas". [tradução Haroldo de Campos; organização Trajano Vieira]. São Paulo: Editora Cosac Naify, 2012.


Konstantinos Kaváfis

FORTUNA CRÍTICA DE KONSTANTINOS KAVPAFIS
A POESIA de Cavafy, por Jorge de Sena. in: Ler Jorge de Sena/letras, ufrj. Disponível no link. (acessado em 8.2.2016). 
ALMEIDA, Cleide Rita Silvério de.. A condição humana: uma jornada poética e prosaica. in: Notandum, Libro 11, 2008, CEMOrOC-Feusp / IJI, - Universidade do Porto. Disponível no link. (acessado em 8.2.2016).
CORRÊA, Fábio Renato. A poesia de Konstantinos Kaváfis. Diário Catarinense - caderno de cultura, Florianópolis, p. 3 - 4, 7 jan. 2006. 
EYLER, Flávia Schlee. Poesia no mundo grego antigo: limites do humano. Eutomia - revista de literatura e linguistica, v. 1, nº 12, 2013. Disponível no link. (acessado em 8.2.2016). 
FOGAÇA, Zaqueu. Konstantinos Kaváfis: poeta de uma Grécia Moderna. in: Saraiva Conteúdo, 24.3.2013. Disponível no link. (acessado em 8.2.2016).  
GAGLIANONE, Isabela. bem compreenderás o sentido das Ítacas. in: O Benedito, 14 de maio de 2014. Disponível no link. (acessado em 8.2.2016).  
LIMA, Fernanda Lemos de.. Entre quartos, ruas e cafés: a poesia (homo)erótica de K.P.Kaváfis. (Tese Doutorado em Letras). Universidade Federal do Rio de Janeiro, UFRJ, 2003.  
Konstantinos Kaváfis
LIMA, Fernanda Lemos de.. Entre quartos, ruas e cafés: imagens da poesia homoerótica de K. P. Kaváfis. Rio de Janeiro: Nonoar, 2007; 2ª ed., 2010. v. 1. 249p. 
LIMA, Fernanda Lemos de.. Translating Words into Images - ways of visibility for Cavafy's homoerotic poetry. Principia (Rio de Janeiro), v. 17, p. 61-76, 2008.  
LIMA, Fernanda Lemos de.. Entre o Antigo e o Moderno: Kaváfis e a construção imagética de uma homoerótica Alexandria. In: Silva, Amós Coêlho; Braga, Dulcileide N.. (Org.). Imagens e Miragens. 1ª ed., Rio de Janeiro: Horus Educacional, 2012, v. 1, p. 130-141. 
LIMA, Fernanda Lemos de.. Entre quartos, ruas e cafés: imagens da poesia homoerótica de K. P. Kaváfis. Rio de Janeiro: Nonoar, 2007. 
PAIVA, Horácio. Encontro com a poesia: Konstantinos Kaváfis. in: União dos Escritores Brasileiros RN. Disponível no link. (acessado em 8.2.2016).
SANTOS, Carlos Alberto Gomes dos (tradução). Poemas de Konstantinos Kaváfis. in: Floema - Ano VI, n. 6, p. 175-179, jan./jun. 2010. Disponível no link. (acessado em 9.2.2016).
SULIS, Roger Miguel. Traduções de esboços & esboços de traduções: poemas inacabados de Konstantinos Kaváfis. (Tese Doutorado em Literatura). Universidade Federal de Santa Catarina, UFSC, 2010. 
SULIS, Roger Miguel.  Da metáfrase poética: uma proposta de análise de poemas traduzidos de Kaváfis. (Dissertação Mestrado em Literatura). Universidade Federal de Santa Catarina, UFSC, 2004.
SULIS, Roger Miguel. Prólogo à poesia de Kaváfis. In: Gleiton Lenz. (Org.). Os Poemas (1897-1914). 1ª ed., Desterro: Nefelibata, 2003, v. , p. 9-12.
SULIS, Roger Miguel. K.P.Kaváfis - Poemas. Florianópolis: , 2003. 56p.
SULIS, Roger Miguel. Poemas Inacabados de Kaváfis. (n.t.) revista literária em tradução, 1 mar. 2011.
SULIS, Roger Miguel.  Poesia, memórias e confissões na Alexandria de Kaváfis. In: Fazendo Gênero 8, 2008, Florianópolis. Seminário Internacional Fazendo Gênero: corpo, violência e poder: Anais. Florianópolis: Mulheres, 2008. p. 1-5.
VASCONCELOS, José Manuel de.. Caminhos da tradução: Cavafy, Montale e Jorge de Sena -Divagações. in: Revista Babilónia., 2005.



Konstantinos Kaváfis, by Nestor Priest
OUTRAS FONTES E REFERÊNCIAS DE PESQUISA
:: Alguma Poesia - Carlos Machado
:: Kavafis - site sobre o autor (Grécia)
:: Revista Modo de Usar


© Obra em domínio público

© Pesquisa, seleção e organização: Elfi Kürten Fenske em colaboração com José Alexandre da Silva


=== === ===

Trabalhos sobre o autor:
Caso, você tenha algum trabalho não citado e queira que ele seja incluído - exemplo: livro, tese, dissertação, ensaio, artigo - envie os dados para o nosso "e-mail de contato", para que possamos incluir as referências do seu trabalho nesta pagina.

Como citar:
FENSKE, Elfi Kürten; SILVA, José Alexandre da.. (pesquisa, seleção e organização). Konstantinos Kaváfis - poeta grego. Templo Cultural Delfos, fevereiro/2016. Disponível no link. (acessado em .../.../...).
____
** Página atualizada em 9.2.2016.



Licença de uso: O conteúdo deste site, vedado ao seu uso comercial, poderá ser reproduzido desde que citada a fonte, excetuando os casos especificados em contrário. 
Direitos Reservados © 2016 Templo Cultural Delfos

Um comentário:

Agradecemos a visita. Deixe seu comentário!

COMPARTILHE NAS SUAS REDES